هیئت کودک، هیئتی برای کودکان راهی برای تربیت دینی

یکی از بسترهای رشد و معنویت در کودکان، هیئت های مذهبی، خصوصا هیئت کودک است. دیدن آداب و مناسک مذهبی مفاهیم ساده ای را در ذهن کودکان حک می کند و با ایجاد حس خوب در ضمیر ناخودگاه کودکان، دغدغه مندی کودکان را برای شناخت ائمه در آینده فراهم می کند.

هیئت کودک چه اهدافی را دنبال می کند؟

1. ارائه‌ی تصویری جدید و مطابق درک کودکان از هیئت

هیئت برای کودکان باید با هیئت برای اصناف فرق کند. مهم ترین خصوصیت مخاطب کودک نسبت به دیگر مخاطبان، نحوه یادگیری او و فرایندهایی است که در حین تاثیرپذیری در او رخ می دهد. اگر نوع سخنران و نوع مداحی و ریتم آن برای مخاطب بزرگسال جذاب باشد و به صورت مستقیم بتوان به او پیام هایی را در قالب سنتی منبر عرضه کرد، کودک در روند فرایندهایی چون بازی، نقاشی، سرود و نمایش و آیین های سوگواری می تواند محتوای مطلوب را دریابد.

2.  الگو سازی به منظور هماهنگی و انسجام در ارائه مفاهیم دینی و جلوگیری از شیوه های نادرست و مخرب در فضاهای مشابه مهدها و مدارس

فضاهای مذهبی در زمینه کودک و مباحث تربیتی در این رابطه، متناسب با مخاطب ،نیاز به تغییراتی اساسی در شیوه‌های اجرایی دارد. یکی از اهداف این هیئت نشان دادن چنین الگویی است و اینکه چطور باید یک محتوا را به خصوص در حوزه مفاهیم دینی و انقلابی برای مخاطب کودک آماده کرد.

3. ایجاد یک پایگاه مناسب تفریحی- آموزشی در بستر مذهبی برای کودکان

از آنجا که جای خالی یک پایگاه ثابت تفریحی- آموزشی برای کودکان در بستری مذهبی (در قالب هیئت و به شکل مردمی) احساس می‌شود،‌ این هیئت می‌تواند مقدمه‌ای برای تشکیل چنین نهادی باشد که در سال های آینده با ادامه‌ی این روند و رشد کیفی و کمی مخاطبین به استحکام بیشتر و بهتری برسد و تلقی از فضاهای تفریحی آموزشی و همچنین مذهبی را در اذهان عمومی و مسئولین امر دستخوش تحول کند.

فضاسازی هیئت کودک

نیازی نیست از پرچم ها و پارچه ی مشکی استفاده کنید.
می توانید یک یا دو پرچم به رنگ های سبز و قرمز به دیوار بزنید.
نیازی نیست کل فضا را پر کنید. فقط سعی کنید یک یا دو المان از محرم در فضا باشد.
می توانید تصاویر مربوط به کتاب های کودکانه را به دیوار ها بزنید.
می توانید مقداری پارچه و قیچی به کودکان بدهید و از آنها در فضا سازی هیئت کودک کمک بگیرید.

می توانید روی دیوار ها را کاغذ بچسبانید، تا بچه ها روی آن نقاشی بکشند. هم یک فعالیت است و هم خودش نوعی فضا سازی محسوب می شود.
می توانید فضایی را به نمایشگاه کار کودکان اختصاص دهید. هر شب، دست سازه هایشان را در آنجا قرار دهید، تا دیگران هم بتوانند ببینند.
یادمان باشد برخی المان ها مثل شمع، کودک ناراحت، کبوتر شاید برای ما یادآور کربلا باشد اما به کودک حس غمگینی را منتقل می کند و برایش خوشایند نیست. قرار است ما خاطره ای خوب در ذهن کودکان ماندگار کنیم.

معرفی فعالیت ها و بازی ها

بازی تنها فعالیتی است که می تواند کودکان را سرگرم کرد و خاطره و حس خوب را در ضمیر ناخودآگاهشان ثبت کند.
بسته به شرایط و مکان هیئت ها می توان بازی های مختلفی را با کودکان انجام داد.
ساده ترین وسیله برای سرگرم کردن کودکان استفاده از رول های بزگ کاغذ به همراه مداد رنگی و مدادشمعی است.
استفاده از گل، خمیر رنگی، ابزار کاردستی، بسته خیاطی و.. نیز از جمله فعالیت هایی است که می توان در زمان حضور در هیئت ها برای سرگرم کردن کودکان استفاده کرد.
بعد از هر فعالیت متمرکز بچه ها نیاز به تخلیه هیجان دارند. استفاده از بازی های هیجانی آنها را سر حال و شاداب می کند. بازی های دویدنی و پریدنی و دنبال کردنی از جمله این بازی هستند.
می توان همزمان فضاهای ثابتی را برای فعالیت های دست ورزی، ابزار کاردستی و بازی های فکری فراهم کرد. تا هرکودک بسته به فراخور علاقه اش در آنها شرکت کند و هیچ بچه ای بیکار نماند.
از تهیه میان وعده های کوچک در حین بازی و فعالیت غافل نشویم: هنگام شرکت در مراسم های مذهبی می توان با آماده کردن خوراکی ساده و خوشمزه برای کودکمان در مدت زمان مراسم مذهبی از گرسنگی و بهانه گیری کودک هنگام حضور در هیئت جلوگیری کنیم. خوراکی های کوچک مانند بیسکوییت، لقمه و… در فضای مراسم و خوردن در هیئت برای کودکان لذت بخش است و مانع بهانه گیری های احتمالی هنگام مراسمات مذهبی می شود.

رده بندی سنی در هیئت کودک

بچه ها در سنین مختلف، نیاز ها و علایق متفاوتی دارند.
مثلا اگر سفره ی گل بازی در هیئت کودک دارید، بهتر است برای کودکان زیر هفت سال، یک فضا و کودکان بالای هفت سال، یک فضا را در نظر بگیرید.

کودک زیر هفت سال می تواند گل را ورز دهد و هرچه در ذهن دارد را بسازد و شما به عنوان مربی فقط مشوق او هستید.
کودک بالای هفت سال، می تواند آموزش ببیند و شما به عنوان مربی، می توانید هر شب یک چیز را به او یاد دهید.

در بقیه ی فعالیت ها مثل عروسک سازی، ساخت کاردستی، نقاشی و … هم همین اصل باید رعایت شود.

با هر کودک باید بر اساس نیازش رفتار کنیم، حتی در هیئت کودک.

مدل قصه گویی

مهم ترین نکته ای که باید هنگام قصه گویی درباره ائمه به آن توجه داشته باشیم این است که سعی کنیم داستان های کودکی ائمه و یا داستان های ارتباط ائمه با کودکان را برای بچه ها تعریف کنیم.
داستان های تاریخی و واقعی از نحوه وفات و شهادت ائمه که به احساسات کودکان لطمه وارد می کند، مناسب کودکان نیست.
در حین قصه گویی می شود با انجام فعالیت های حرکتی کودکان را با خود همراه کرد. مثلا اگر درباره اسب امام حسین قصه می گوییم؛ می شود همگی سوار بر اسب خیالی شویم. و یا با ضربه زدن بر روی پا ها فرض کنیم که در حال راه رفتن هستیم و … .
بعد از بیان قصه از کودکان بخواهیم آن چه را شنیدند تصویر سازی کنند و یا نمایش آن را اجرا کنند.
در نتیجه قصه ها باید کوتاه، همراه با تصویر سازی کودکانه و کاملا عینی باشند.

ویژگی های مربی در هیئت کودک

با اخلاق خوش و روی گشاده تصویر و خاطره خوبی از هیئت برای بچه ها رقم بزنیم.
یادمان باشد ما مسئول هیئت کودکان هستیم. پس بایدنیاز ها و شرایط سنی کودکان را در نظر بگیریم. و از سر و صدای زیاد، بهم ریختگی فضا، مدت زمان طولانی حضور بچه ها و …. خسته نشویم. یا لااقل خستگی خود را بروز ندهیم.
هنگام تحویل گرفتن به ها یک نفر باید مسئول نوشتن نام و شماره تماس والدین کودک باشد. تا اگر در طول هئیت کودک بهانه پدر و مادرش را گرفت بتوانیم به آنها دسترسی داشته باشیم.
اگر کودکان در حین بازی با هم دچار ضد و خورد کودکانه شدند به هیچ وجه نباید به آنها تذکر مستقیم بدهیم و یا خدای ناکرده کودکی را از هیئت بیرون کنیم. بلکه باید بلافاصله آن دو کودک را از هم جدا کرد و برایشان توضیح داد که ما این مدل بازی کردن را دوست نداریم.
به طور کلی نباید کودکان را با دادن جایزه و وعده، شرطی کنید. نوع فعالیت ها و اجرای درست آنها به اندازه کافی انگیزه حضور بچه ها را برای شرکت در این مراسم تقویت می کند.
همچنین با دادن جایزه به برخی از بچه ها و ایجاد حسرت در برخی دیگر حس خوب آنها را نسبت به فضای هیئت، دستکاری نکنیم. حواسمان باشد هیئت کودک جایی برای ایجاد بستر رقابت نیست.

در نهایت می توانیم در شب آخر مراسم، هدیه ای را به عنوان یادبود هیئت کودک برای همه بچه ها در نظر بگیریم.

زهرا مهدیان