آزمایش های
علوم
چهارم دبستان
مقدمه
ما در مدرسه چمران برای یادگیری عمیق و با لذت، برنامه ریزی می کنیم. برای این هدف باید تلاش کنیم که یادگیری علوم چهارم دبستان با استفاده از آزمایش های جذاب انجام شود. اجازه دهیم که بچه ها خودشان آرام آرام علوم چهارم دبستان را با استفاده از آزمایش های علوم چهارم دبستان، کشف کنند. ما نباید برای آموزش عجله کنیم. جوری که یادگیری صورت نگیرد و فقط انباشت اطلاعات غیر کاربردی برای دانش آموز اتفاق بیفتد.
برای استفاده از کوله بار تجربه مربیان چمرانی می توانید به کارگاه های یک کوله تجربه ی معلمان چمرانی موجود در سایت کاچی (محصولات چمرانی ها) به طور مثال یک کوله تجربه مربیان چهارم دبستان مراجعه کنید.
ثبت مشاهدات اولین قدم در دانشمند شدن
دفتر ثبت مشاهدات یکی از فعالیت های ما برای آزمایش های علوم چهارم دبستان است. از بچه ها خواستیم، آزمایش خشک شدن کاغذ ها را انجام دهند. وقتی گفتیم روی کاغذها آب بریزید، بعضی بچه‌ها آب را روی کاغذ های مختلف، به یک اندازه نریختند. به خاطر همین کاغذ مشکی که باید زودتر از همه خشک می‌شد، دیرتر از همه خشک شده بود.
این جا همان جایی است که نیاز به صبوری معلم دارد. جایی که معلم سکوت کند تا دانش آموز به مرور زمان با مشاهده گری و گفت و گو با دیگران و کتاب درسی بفهمد که کجای کار اشتباه بوده است و متوجه مطلب درست شود. وقتی به بچه‌ها بگوییم با قطره چکان قطره قطره آب بریزید فرصت اشتباه کردن را از آن ها گرفته ایم. یک دانشمند باید اشتباه کند و بعد بفهمد که کجای کار را اشتباه کرده است.
زمانی که به بچه ها فرصت اشتباه کردن بدهیم، بچه ها به نتایج مختلفی می رسند. همین باعث می شود که بین بچه ها گفت و گو شکل بگیرد. اگر لازم باشد آزمایش را تکرار کنند. در این میان به توانمندی های متفاوت دانش آموزان هم دقت کنیم.
برای استفاده از تجربه های چندین ساله ی تیم چمرانی ها در پایه چهارم ابتدایی، در قالب کارگاه ها و ایبوک های آموزشی و تربیتی، می توانید به سایت کاچی (محصولات چمرانی)، بخش کلاس چهارم، مراجعه کنید. برای نمونه در لینک زیر می توانید ایده های چمرانی ها برای پایه چهارم ابتدایی را مشاهده کنید.
دفتر ثبت مشاهدات دوست داشتنی برای آزمایش های علوم چهارم دبستان
علاقه و لذت یکی از مهم ترین ارکان یادگیری هستند. هرکدام از بچه‌ها دفتر ثبت مشاهدات برای علوم چهار دبستان را جوری که دوست داشتند، تزیین کرده بودند. یکی روی دفترش پروانه بریده و زده بود. یکی دیگر از بچه ها مشاهدات را نقاشی کرده بود. ما دوست داریم همه آزمایش‌های علوم چهار دبستان با شیرینی و لذت انجام شود . به این صورت دانش آموز یادش می ماند که چه چیزی را در چه موقعیتی، یاد گرفته است.
آزمایش مخلوط ها در آزمایش های علوم چهارم دبستان
شروع فصل مخلوط‌ها با اتفاقات هیجان انگیزی بود. ممکن بود بحث مخلوط‌ها برای بچه‌ها آنقدر هم شیرین نباشد. اصلاً برای چی بدانم؟ چه فایده‌ای دارد؟ آزمایش مخلوط ها در علوم چهار دبستان برای ما خیلی شیرین و دلچسب بود. برای آزمایش مخلوط ها در علوم چهار دبستان، از شب قبل به بچه‌ها گفتیم یک سالاد درست کند. بچه‌ها هر کدام یک مدل سالاد درست کردند. گفته بودیم مخلوط نکنند.
در مورد سالاد ها گفتگو کردیم. در مورد طعم سالاد صحبت کردیم. گفتیم آیا می‌شود اجزای این سالاد را از هم جدا کرد؟ بعضی‌ها گفتند نه نمی‌شود و بعضی‌ها گفتند بله می‌شود. در نهایت همه به این نتیجه رسیدند که بله می‌شود اجزای سالاد را جدا کرد ولی آنهایی که خیلی ریز کرده بودند، سخت تر می‌شود جدا کرد، اما امکان جداسازی هست. سپس گفتیم، ما یک مخلوط درست کردیم. مخلوط چیست؟ در مورد مخلوط جامد در جامد صحبت کردیم و این شروع درس مخلوط‌های چهارم دبستان، شد.
آزمایش مخلوط جامد در مایع، آزمایش های علوم چهارم دبستان
مخلوط بعدی جامد در مایع بود. برای آزمایش مخلوط جامد در مایع، علوم چهارم دبستان به یک لیوان،به همراه آرد یا خاک یا گچ و تخم شربتی، احتیاج است. ما یک لیوان آب و تخم شربتی را با هم قاطی کردیم . سعی کردیم آب یک مقدار جوش باشد که تخم شربتی شکل بگیرد. آب و آرد را در یک ظرف دیگر مخلوط کردیم. در دو لیوان آرد ته نشین شده است، تخم شربتی نیز ته نشین شده است. حالا بچه‌ها سراغ مخلوط‌های خودشان رفتند. برای بعضی‌ها ته نشین شده بود و برای بعضی دیگر ته نشین نشده بود. مفهوم جداسازی در ذهن بچه‌ها شکل گرفت. بعضی چیزها را می‌شود جدا کرد. بعضی‌ها را نمی‌شود جدا کرد. مثل آب و شکر و یا آب و نمک که در هم حل شدند. در نهایت به تعریف محلول رسیدیم.
آزمایش مخلوط مایع در مایع، آزمایش های علوم چهارم دبستان
هر کس باید دو تا مایع می‌آورد. بچه‌ها آب و آبلیمو آورده بودند، حتی عسل و روغن. شروع به مخلوط کردن کردیم. اول آب و آبلیمو و بعد آب و روغن را مخلوط کردیم. بعد این دو را با هم ترکیب کردیم. بچه‌ها خودشان در خانه موادی را اضافه کردند. مثلاً نمک اضافه کرده بودند که نمک حل شده بود ولی برای یکی دیگر از بچه‌ها نمک حل نشده بود. حالا مشاهدات را نوشتند این مدل قرار گرفتن برای بچه‌ها جالب بود. ما اصلاً در مورد علت حرف نزدیم که چرا این بالاست و آن پایین است. فقط مشاهده‌گری کردیم چون در حال حاضر، زمان صحبت کردن در مورد علت‌های اصلی و علمی این اتفاقات نیست. همین که بچه‌ها یاد بگیرند که با دقت ببینند، برای ما کافیست.
مخلوط آب و روغن و رنگ را سر کلاس انجام دادیم. خیلی برای بچه‌ها هیجان انگیز بود.خودشان هم انجام دادند. آزمایش قرص جوشان و رنگ را هم انجام دادیم.
برای کسب اطلاعات دقیق تر درخصوص آزمایش های چهارم دبستان، توضیحات ارائه شده توسط خانم هاشمی، معاون آموزشی ادبستان شهید چمران را مشاهده کنید.
جداسازی مخلوط‌ها در آزمایش های علوم چهارم دبستان
برای این آزمایش، یک بسته به بچه هاداده شد. با توجه به ابزاری که بچه‌ها در بسته داشتند، باید گچ را رنده می‌کردند. بعد پودر آن را با آب قاطی می‌کردند. و بعد هم زدند و از صافی رد کردند. مخلوط آب و نمک را نتوانستیم جدا کنیم. بعد با کاغذ فویل امتحان کردیم و توانستیم جدا کنیم. تاثیر نمک و ردی که روی کاغذ فویل گذاشت را دیدیم. بچه‌ها سبد و ابزار و صافی‌های مختلف مثل الک و غیره آوردند و یک سری چیزها را از هم جدا کردیم و بعد با ابزار ریزتر امتحان کردیم.
آزمایش دیگر این بود که در سه لیوان آب و نبات ریختیم. زمان گرفتیم و هر کسی زمانش را گفت. بچه‌ها فهمیدند و تجربیات را گفتند. مشاهدات بچه ها این بود که وقتی چای رابا قند شیرین کنیم ، دیرتر حل می‌شود. ولی با شکر شیرین کنیم، زودتر حل می‌شود. اگر چای داغ باشد زودتر حل می‌شود. بعد از انجام هر کدام از این‌ها سراغ گفتگو رفتیم. اینکه در زندگی عادی این اتفاقات را پیدا کنیم. آن موقع است که موفق شدیم.
آزمایش اثر گرما در حل شدن، آزمایش های علوم چهارم دبستان
آزمایش دیگر میزان اثر گرما در حل شدن برای علوم چهارم دبستان بود. سه نوع آب جوش متوسط و معمولی و ولرم را آوردیم. نکته این بود که مقدار مساوی باشد. اما بعضی بچه‌ها خطا کردند و مقدار آب مساوی نبود. در مورد علت اختلاف این عدد صحبت کردیم. فهمیدیم قاشق‌ها فرق داشته و اندازه ها فرق می‌کرده است. این کشفیات برای ما ارزشمند بود. یعنی شاید در نگاه اول بشود گفت: بچه‌ها مگر من نگفتم دوتا قاشق چای‌خوری شکر؟؟ پس چرا شما زیادتر ریختید؟؟ اما بهتر است بگوییم:چه جالب!! چرا متفاوت شد؟ فکر می‌کنید علتش چه بود؟ آبش جوش بود؟ پیمانه یکی بود؟ ما به این خطاها به چشم کشف نگاه می‌کردیم. جرات و جسارت بچه‌ها را بالا می‌برد.
تثبیت مشاهده گری در آزمایش های علوم چهارم دبستان
برای تثبیت این فصل‌ها در آخر سال بازی طراحی کردیم. بچه‌ها باید تشخیص می‌دادند. مثلاً دارو را در آب ریخت و خورد. چون محلول درست شد و اصلاً متوجه دارو نشد و فکر کرد فقط آب است. این اتفاقات و قصه‌ها به تثبیت دوره‌ها کمک می کرد. آخر هفته که آزمون می‌گرفتیم. در آزمون می‌گفتیم، اسم مخلوطی که خودتان و دوستانتان درست کردید را بنویسید. در این فعالیت مشاهده گری بچه‌ها تثبیت می شد.
