پرسش و پاسخ هایی در رابطه با آزادی کودکان
ما معتقدیم کودک باید در هفت سال اول زندگی، آزاد باشد. این آزادی فقط دو خط قرمز دارد، آن هم کار خطرناک و کار زشت برای کودک است.
در عمل، آزاد گذاشتن کودک ممکن است با سختی هایی رو به رو باشد. اما اگر آثاری که آزادی در تربیت کودک می گذارد را در نظر بگیرید، این سختی شیرین خواهد شد.
در مطلب زیر، سعی کردیم با ارائه ده پرسش و پاسخ در رابطه با آزادی کودکان و حد و مرزهایش، شما را با این مسئله ی تربتی آشنا کنیم.
سوال شماره یک
دختر من تازه دو سالش تمام شده، مدتی است که برای هر چیز کوچک و بزرگی گریه می کند. ما سعی کردیم که گریه، ابزاری برای رسیدن به خواسته هایش نشود. ضمن اینکه فرزندم از توجه کافی ما برخوردار است و به نظر خودم، آزادی های زیادی هم به او دادم. اما باز هم با کوچکترین مخالفت یا پاسخ نه، گریه می کند. می خواستم ببینم علت این رفتار چیست و بهترین واکنش چیست؟
پاسخ
خيلي خوب است كه آزادي هاي مورد نياز اين سن را براي او لحاظ مي كنيد. فقط مورد سوال شما كاملا مشخص نيست كه دقيقا چه مخالفت هايي با او در چه زمينه هايي انجام مي دهيد كه او گريه ميكند، چون فرزند شما هنوز خيلي سن پاييني دارد. خيلي از مخالفت ها براي او قابل هضم نيست و توان تشخيص آن را ندارد؛ مثلا اينكه براي مهماني رفتن بايد لباس خاصي بپوشد يا وقتي همه خوابند، نبايد سر و صدا كند يا …تا حد امكان از مخالفتهايي كه قابل درك براي او نيست خودداري كنيد و هر چقدر شما در زمينه هاي بيشتري با او همراه شويد، او فرمان پذيري بيشتري در مسائل خاص از شما خواهد داشت.
سوال شماره دو
پسر من 2.5 ساله است. من از همان ابتدا، در کنار همه اسباب بازی ها، برایش کتاب هم می خریدم، از کتاب پارچه ای و پلاستیکی گرفته تا کتابهای مقوایی کلفت. از حدود یک سال و نیمگی برایش کتاب عادی کاغذی هم خریدم. مشکلی هم نداشتم و عاشق این بود که برایش کتاب بخوانم. تا اینکه حدود دوماه پیش، یک روز همه ی کتاب های کاغذی اش را پاره کرد. منم همه را در یک پلاستیک جمع کردم و گفتم: “کتابات ناراحت شدن. درد شان گرفته، بعد از چند روز سراغ یکی شان گرفت، منم آن را آوردم. با هم کتاب را چسباندیم،ولی باز همان روز یا فردایش بود که باز هم پاره اش کرد!
خلاصه الان کلا کتابی را دم دستش نمی گذارم، یکی دوتا البته دم دستش است و چند کتاب مقوایی که به این سادگی پاره نمی شود. ولی دیگر حتی جرات ندارم کتاب جدید برایش بخرم. حتی چند روز پیش یک کتاب جدید به او داد. گفت: می خوام پاره ش کنم. گفتم: نه، مامان کار خوبی نیست. و کتاب را برداشتم. الان باز دم دستش است و هنوز پاره نکرده. البته من چند بارم وقتی می خواست پاره کند، کتاب را برداشتم و گفتم: نه، کتاب ها ناراحت می شند و درد شان می آید. بعد برایش روزنامه آوردم با هم مچاله و پاره کردیم. الان سوالم این است که باید چه عکس العملی نشان بدهم وقتی کتابش را پاره می کند؟ کتاب جدید به او بدم؟ کتاب های قبلی که چسباندم را باز بدهم یا ممکن است با دیدن پارگی ها باز هوس کند و پاره شان کند؟
پاسخ
دغدغه مندی شما در رابطه با کتاب بسیار خوب است اما پاره کردن کتاب یکی از بازی هایی است که می توان با کتاب انجام داد و خود عاملی است که کودک در آینده به کتاب علاقه مند شود. واکنش و دعوا کردن فقط باعث می شود کودک از کتاب دوری کند و دیگر علاقه ای به آن نداشته باشد.
از طرفی دیگر اگر این میل به پاره کردن در سن مناسب است یعنی دو و سه سالگی به خوبی پاسخ داده شود، دیگر وجود پیدا نخواهد کرد. شما می توانید همان کتاب های قدیمی را در اختیارش بگذارید، و اگر پاره کرد، واکنشی نشان ندهید. بعد ها با کمک هم آن ها را درست کنید. یا مجلات کودک قدیمی تر را می توان با قیمت مناسب تر خریداری و در اختیار کودک قرار داد. قطعا صبوری شما در این برهه زمانی، ثمرات بسیار خوبی در آینده ی فرزندتان خواهد داشت.
سوال شماره سه
گاهی خواسته کودک از نظر کلی غیرمنطقی نیست اما با توجه به موقعیت فعلی والدین، برایشان انجام آن کار خیلی سخت است. مثلا خودم یک بار بچه ها را پارک بردم. چون هوا خیلی گرم بود، وقتی از پارک برگشتیم، خیلی خسته بودم ولی دختر سه ساله ام تازه دوست داشت داخل روشویی آب بازی کند.
در شرایط عادی، من معمولا شرایط را برای خواسته هایش فراهم می کنم اما آن لحظه اصلا این کار در توانم نبود. در چنین شرایطی چه باید کرد که هم کودک راضی بشود و هم ما از پسش بربیایم؟
یا مثلا زمانی که کودک با آب پاش می خواهد روی قالی آب بازی کند و شرایط دیگری را هم مثل بازی داخل حمام یا حیاط را قبول نمی کند.
پاسخ
اين موارد يک مقدار، نياز به خلاقيت در لحظه دارد كه ما به آن روش جايگزيني مي گويم، مثلا در اين مورد خاص، خوب است كه بچه را با يک تشت آب روي نايلون متري كنار خودمان سرگرم كنيم، يا بازي ديگری كه خيلي دوست دارد را به عنوان جايگزين پيشنهاد بديد.
كلا در اين موارد، مقاومت روي خواسته ي بچه ها اصلا كار درستي نيست و اوضاع رو متشنج تر مي كند.
در اين موارد خودتان با آب پاش شروع به پاشيدن آب مثلا روي نايلون كنيد كه صداي خوبي هم داره و او را به سمت بازي تشويق كنيد، كلا اينكه شما شروع كننده ي بازي باشيد، خيلي شرايط را براي تغيير بازي فراهم مي كنيد.
سوال شماره چهار
معمولا در روانشناسی و مشاوره ها از چیزی به عنوان قاطعیت در برخورد با خواسته های نامعقول کودک صحبت می شود. حالا سوال این است که جایگاه قاطعیت در رفتار با کودک زیر هفت سال کجاست؟ چه برخوردهایی از کودک، نامعقول محسوب می شوند و باید با آنها برخورد قاطع داشت و زیر بار آنها نرفت؟ مثلا دختر من، یک پتو دارد که خیلی دوستش دارد و حتی در مهمانی، هم دوست دارد، آن را با خودش بیارد یا مثلا به خانه می رود. خانه همسایه و سر ظهر هم حاضر به برگشتن نیست و با جیغ و گریه برمی گردد. حالا رفتار من با این بچه سه ساله چطور باید باشد؟
پاسخ
محدود کردن آزادی کودک آن هم برای زیر هفت سال، فقط در دو مورد می گنجد. ۱. کار خطرناک ۲. کار زشت. آن هم برای کودک نه کارهای زشتی که برای یک فرد بزرگسال تعریف می شود. که البته این محدود کردن هم باید با شیوه های خودش باشد نه خشونت. در رابطه با دو مثالی که مطرح کردین:
همراه بردن پتو به جاهای مختلف برای کودک سه ساله نامعقول نیست. حساسیت به خرج ندهید، بگذارید مدتی آن را هرجایی می خواهد ببرد. کم کم این عادت از سرش خواهد افتاد. معمولا کودک در این سن به یک شی، لباس یا اسباب بازی وابستگی پیدا می کند که با عدم حساسیت از سوی بزرگتر ها، از بین خواهد رفت.
در رابطه با مثال دوم، شما باید بازی هایی که برای کودک جذابیت دارد را شناسایی کنید. بعد از اتمام زمان ماندنش در خانه ی همسایه، بدون تذکر کلامی مبنی بر ترک آنجا، فقط به کودک تان پیشنهاد بازی دهید.
مثلا اگر آب بازی دوست دارد، بگویید که “بدو می خوایم بریم آب بازی”. یا “من تا ده میشمرم ببینم به سفره ی ناهار میرسی یا نه”. و یا مثال هایی مانند این.
سوال شماره پنج
در مورد آزادی بچه ها در هفت سال اول، در منزل و در کلاس پیش دبستان باید چطور باشد؟ پس نقش تربیت کجاست و در مقابل رفتار های پر خاشگرانه کودکان چه کنیم؟ لطفا کار بردی راهنمایی بفرمایید؟
پاسخ
آزادي به معنايي رهايي نيست، بچه ها در انتخاب بازي و فعاليت آزاد است يعني او را نبايد به اجبار مجبور به كار به خصوص فعاليتهاي با تمركزي كه نياز به آموزش مستقيم دارند كرد. چون اين سن، سن كشف و شهود است ولي مداخله در فعاليت بچه ها و پيشنهاد دادن و صحبت كردن و در دعوا ها و درگيري هاي بچه ها غير مستقيم ورود كردن و استفاده از روش تغافل از جمله كارهايي است كه يك مربي فعال بايد كنار بچه ها انجام دهد.
اين سوال هم خيلي كلي است بايد موقعيت مختلف توصيف شود تا بتوان كاربردي تر راهنمايي كرد
سوال شماره شش
دختر خواهرم نزدیک به سه سالش است و بسیار شخصیت مستقل و خود اتکایی دارد. اتفاقا مادرش هم خیلی به موقع به او آزادی می دهد. به دلش راه می آید. مثلا پا برهنه دلش می خواهد یک جاهایی راه برود و مادرش اجازه می دهد و البته به موقع هم جدیت لازم را دارد. با بچه وقتش را می گذراند و با او خیلی هم بازی می کند. اما او شخصیت بسیار یک دنده ای دارد و سرحرفش عجیب و غریب می ایستد. مثلا تا حدی که دلش می خواهد بدون شلوار بیرون برود یا اینکه پنبه ریزش را درآورد. آیا پیشنهادی در این رابطه دارید؟ این را هم اضافه کنم. گاهی تا حدود یک هفته تا ۱۰روز می کشد. ولی به هیچ وجه اجازه نمی دهد، حمامش کنند. حتی به همراه بازی وخوراکی هم نمی پذیرد.
پاسخ
خیلی از ما تصور می کنیم داریم به بچه ها آزادی می دهیم، به دل شان راه می آییم و خیلی مفاهیم مشابه دیگر. ولی باید ببینیم آیا واقعا آزادی می دهیم؟ اگر برای بچه ای خیلی زیاد، اسباب بازی بخریم چون دوست دارد، آیا این نشانه آزادی دادن است یا اینکه بچه را درگیر زیاده خواهی های بزرگسالانه کردیم و بچه تنوع طلب شده و ماهم اتفاقا دوست داریم. دایره امکاناتش را از جمله اسباب بازی، لباس و … اضافه و گسترده کنیم. این مهم است که الان بچه واقعا نیازش چیست و چقدر نیاز کاذب برایش ایجاد کردیم.
برای همین بچه ای که فرمودید، چقدر وسایل دست ورزی در اختیارش هست؟ چیزهایی مثل گل، خمیر رنگی، نمک رنگی، رنگ انگشتی، رول کاغذ و … و چقدر این وسایل مستمر در دسترسش قرار می گیرد؟
نیاز بچه های این سنی، بازی است. فقط و فقط بازی. بازی هایی که دوست دارند و از آن لذت میبرند و به رشدشان هم کمک می کند. باید ببینیم در هفته، چند بار این کودک ۳ ساله با آب و خاک و … سر و کار دارد.
و نکته مهم همین جایی است که فرمودین. جاهایی که لازم است جدیت را هم دارند. ما فکر می کنیم لازم است. ولی آیا بچه به این حدیت در ۳ سالگی احتیاج دارد؟ اصلا این جدیت کجاها بروز پیدا می کند. برای اینکه ببینیم چقدر آزادی می دهیم و در مقابلش چقدر تذکر، باید رفتارهایمان را در طول روز، مشاهده و ثبت کنیم.
اصولا ما این تذکر ها را روزی چند بار به هر بچه ای می دهیم:
“بپا نیفتی، دستت رو بشور بعد غذا بخور، صبر کن خوب بشورمت بعد برو بیرون، دستشویی رو کثیف کردی، مسواک بزن، درست غذا بخور، نپر، ندو، نزن و …”
این ها فقط گوشه ای از چیزهایی است که ما به بچه ها می گوییم. و این یعنی در طول روز تمام صحبت مان بر مبنای تذکر دادن است.
بچه ای که لجبازی اش زیاد است، قطعا زیاد بکن نکن می شود. و یک نمود لجبازی اش مقاومت در حمام رفتن است. معمولا این بچه ها والدین مقاوم و سرسختی هم دارند. یعنی خود آنها هم راحت حرف قبول نمی کنند و به اصطلاح برای هر چیزی می جنگند.
سرسختی پدر و مادر که کمتر بشود، خود بچه هم نرم می شود. باید با بچه ها بچگی کرد و از تذکرها کم کرد تا به مرور لجبازی اش کمتر بشود.
پرسش و پاسخ هایی در رابطه با لجبازی کودک
لجبازی کودکان می تواند علت های متفاوتی داشته باشد اما یکی از علل شایع امر و نهی های زیاد والدین است. وقتی کودک در روز صدها بار جملات دستوری می شنود، این امر و نهی ها تاثیر خود را از دست می دهد و کودک برای رسیدن به خواسته هایش، لجبازی می کند.
در مطلب زیر، سعی کردیم با ارائه ی نمونه هایی از پرسش و پاسخ، راهنمایی برای مسائل حوزه ی لجبازی کودکان باشیم.
سوال شماره یک
من دختر 3ساله ای دارم که خیلی لجباز است و حرف گوش نمی کند. جیغ می زند. هر چقدر باهاش صحبت می کنم، درست نمی شود. آخر مجبور می شوم دعوایش کنم یا دست رویش بلند کنم تا آرام شود. به نظر شما باید چیکار کرد؟
پاسخ
اکثر نیازهای بچه های زیر ۷ سال؛ طبیعی است و باید پاسخ داده بشود. تقریبا از هر ۱۰ تا درخواست ۸ تایش باید راحت داده بشود. یکی اش سخت داده بشود و یکی اش پاسخ داده نشود.
ما نیازهای بچه ها را اصولا یا پاسخ نمی دهیم یا دیر پاسخ می دهیم. و مسئله دیگر اینکه نیازها را درست تشخیص نمی دهیم. اصل نیاز بچه ها احتیاج به توجه؛ دیده شدن و البته بازی کردن هست و ما اصولا در این موارد زمان لازم را نمی گذاریم و در ازا آن وقت زیادی را برای مرتب کردن خانه؛ پخت و پز و لباسهای بچه ها می گذاریم و البته موبایل و تلویزیون درصد زیادی از تمرکز خانواده ها را گرفته و آنها را مشغول خودش کرده است. نتیجه تمام عوامل بالا باعث می شود بچه ها لجباز بشوند؛ نق بزنند و بچه های خوشحالی به معنای واقعی کلمه نباشند. حساسیت های بالای خانواده ها سر غذا؛ لباس و نظافت بچه ها و … باعث می شود، ما تنش زیادی را بین خودمان و بچه ها ببینیم و نتوانیم با آنها کنار بیاییم.
سوال شماره دو
دختر خواهرم نزدیک به سه سالش است و بسیار شخصیت مستقل و خود اتکایی دارد. اتفاقا مادرش هم خیلی به موقع به او آزادی می دهد. به دلش راه می آید. مثلا پا برهنه دلش می خواهد یک جاهایی راه برود و مادرش اجازه می دهد و البته به موقع هم جدیت لازم را دارد. با بچه وقتش را می گذراند و با او خیلی هم بازی می کند. اما او شخصیت بسیار یک دنده ای دارد و سرحرفش عجیب و غریب می ایستد. مثلا تا حدی که دلش می خواهد بدون شلوار بیرون برود یا اینکه پنبه ریزش را درآورد. آیا پیشنهادی در این رابطه دارید؟ این را هم اضافه کنم. گاهی تا حدود یک هفته تا ۱۰روز می کشد. ولی به هیچ وجه اجازه نمی دهد، حمامش کنند. حتی به همراه بازی وخوراکی هم نمی پذیرد.
پاسخ
خیلی از ما تصور می کنیم داریم به بچه ها آزادی می دهیم، به دل شان راه می آییم و خیلی مفاهیم مشابه دیگر. ولی باید ببینیم آیا واقعا آزادی می دهیم؟ اگر برای بچه ای خیلی زیاد، اسباب بازی بخریم چون دوست دارد، آیا این نشانه آزادی دادن است یا اینکه بچه را درگیر زیاده خواهی های بزرگسالانه کردیم و بچه تنوع طلب شده و ماهم اتفاقا دوست داریم. دایره امکاناتش را از جمله اسباب بازی، لباس و … اضافه و گسترده کنیم. این مهم است که الان بچه واقعا نیازش چیست و چقدر نیاز کاذب برایش ایجاد کردیم.
برای همین بچه ای که فرمودید، چقدر وسایل دست ورزی در اختیارش هست؟ چیزهایی مثل گل، خمیر رنگی، نمک رنگی، رنگ انگشتی، رول کاغذ و … و چقدر این وسایل مستمر در دسترسش قرار می گیرد؟
نیاز بچه های این سنی، بازی است. فقط و فقط بازی. بازی هایی که دوست دارند و از آن لذت میبرند و به رشدشان هم کمک می کند. باید ببینیم در هفته، چند بار این کودک ۳ ساله با آب و خاک و … سر و کار دارد.
و نکته مهم همین جایی است که فرمودین. جاهایی که لازم است جدیت را هم دارند. ما فکر می کنیم لازم است. ولی آیا بچه به این حدیت در ۳ سالگی احتیاج دارد؟ اصلا این جدیت کجاها بروز پیدا می کند. برای اینکه ببینیم چقدر آزادی می دهیم و در مقابلش چقدر تذکر، باید رفتارهایمان را در طول روز، مشاهده و ثبت کنیم.
اصولا ما این تذکر ها را روزی چند بار به هر بچه ای می دهیم:
“بپا نیفتی، دستت رو بشور بعد غذا بخور، صبر کن خوب بشورمت بعد برو بیرون، دستشویی رو کثیف کردی، مسواک بزن، درست غذا بخور، نپر، ندو، نزن و …”
این ها فقط گوشه ای از چیزهایی است که ما به بچه ها می گوییم. و این یعنی در طول روز تمام صحبت مان بر مبنای تذکر دادن است.
بچه ای که لجبازی اش زیاد است، قطعا زیاد بکن نکن می شود. و یک نمود لجبازی اش مقاومت در حمام رفتن است. معمولا این بچه ها والدین مقاوم و سرسختی هم دارند. یعنی خود آنها هم راحت حرف قبول نمی کنند و به اصطلاح برای هر چیزی می جنگند.
سرسختی پدر و مادر که کمتر بشود، خود بچه هم نرم می شود. باید با بچه ها بچگی کرد و از تذکرها کم کرد تا به مرور لجبازی اش کمتر بشود.
سوال شماره سه
پسری یکساله دارم. علاقه ی زیادی به گوشی دارد ولی گوشی به او نمی دهم. اگر جایی ببیند، برمی دارد .کلی در دستش می ماند. بعد می دهد. به نظر شما چیکار کنم گوشی به او بدهم؟ اگر به ندهم، سرش را به دیوار می زند یا خودش را پرت می کند. خودم هم آرامش ندارم. دوست ندارم از آن دسته بچه هایی باشد که با گوشی بازی می کنند. چون خودم فروش اینترنتی دارم، ناچارا زیاد باگوشی کار کنم و پسرم حساس شده. ممنون می شوم راهنمایی بفرمایید.
پاسخ
چون خود شما زمان زیادی، گوشی دستتان است. این مسئله متاسفانه پیش میاید که بچه ی شما هم به سمت گوشی گرایش پیدا کند. اگر می توانید زمان ثابتی برای کار با گوشی خود بگذارید و حتی الامکان زمانی باشه که بچه ی شما خواب است. این محدودیت زمان هم خود شما را با برنامه تر می کند. برای کارتان هم بچه ی شما به مرور متوجه می شود که کار شما با گوشی در آن زمان انجام می شود، ولی الان با توجه به اینکه فرزند شما خیلی سنی پایینی دارد، باید کلا کارتون با گوشی را به زمانی موکول کنید که ایشان خواب هستند چون نمی توانید خیلی برای او توضیح بدهید و اگر الان هم خیلی وابسته به گوشی شده، زمان اینکه اعلام می کند، می خواهد با گوشی بازی کند، شما یک بستر بازی مورد علاقه اش را برایش مهیا کنید. (مثل خمیر بازی، گل بازی، رنگ انگشتی و ….)
سوال شماره چهار
پسر3 ساله ای دارم که دو ماهی هست که تف می کند. هرچقدر بی محلی می کنم جواب نمی دهد . حتی گاهی وسط بازی این کار را می کند. پس به خاطر عدم توجه نیست. به او می گویم شما پسر خوبی هستی و این کار ها خوب نیست و بازی نیست؛ جواب نمی دهد .آشنایان( دایی و عمو…) از این کارش ناراحت شده و دعوایش می کنند. و او هم جری تر شده، چه کنم.؟ مفاهیمی مثل دوست داشتن و ترسیدن را می داند. چطور مفهوم مثل کار خوب نیست را نمی فهمم؟
پاسخ
بچه ها با رفتارهای متفاوتی به دنبال جلب توجه والدین هستند. گاهی با تف کردن، گاهی با فحش دادن، گاهی با فریاد زدن و یا رفتار های دیگر. از طرفی دیگر درک مفهوم خوبی و بدی، آن طور که ما می دانیم برای یک کودک سه ساله بسیار زود است و طبیعی است که با تجربه کردن و الگو برداری از رفتار والدین، در هفت سال دوم به آن برسد.
ریشه ها: عدم توجه کافی به کودک، و برخی رفتار هایی مثل دعوا کردن موجب لجبازی کودک می شود و کاری را که می داند پدر و مادر به او حساسیت دارد، را انجام می دهد.
راهکار:
۱. به هیچ وجه حساسیت خودتان را نسبت به تف کردن نشان ندهید. حتی با اخم کردن.
۲. به او پیشنهاد بازی تف کردن بدهید. با او به حمام بروید و بگذارید تف کند.
۳. در صورت امکان با اطرافیان مخصوصا کسانی که زیاد با آنها برخورد دارید صحبت کنید تا واکنشی نشان ندهند.
۴. وقتی تف می کند، سریع به او یک بازی پیشنهاد بدهید بدون اشاره به تف کردن. مثلا “وای بدو بریم بیرون یکم بدوییم.”
این رفتارها در کودکان، کاملا گذراست. پس جای نگرانی نیست. در صورت عدم حساسیت، از سر کودک خواهد افتاد.
سوال شماره پنج
پسرم دو سال و سه ماهه است. وقتی کسی خانه ی ما می آید یا جایی می رویم، شروع به جلب توجه می کند. پرت کردن وسایل، زدن و… . می گوید اصلا حرف نزنید و فقط به من نگاه کنید.
حتی در بازی هایش هم، می گوید فقط به من نگاه کن. ببین دارم چی می کشم. ببین، ببین، ببین. درحالی که اینطورم نبوده که به او بی توجه بوده باشم و تحسینش نکرده باشم.
ولی خیلی دلش می خواهد دیده بشود و گاهی وقتی کسی را می بیند، خجالت می کشد و قایم می شود. می شود بگویید، دقیقا باید چیکار کنم؟
پاسخ
بچه ها به خصوص زیر سه سال، به شدت خود محورند. دوست دارند همه ی توجهات به خصوص مادر به سمت آن ها باشد.
ریشه ها: مشغله ها، بیماری، به دنیا آمدن فرزند جدید، رفت و آمدهای زیاد و این جنس درگیری ها به خصوص برای مادر باعث می شود که این نیاز برای بچه ها تشدید شود.
راهکارها: فرزند شما خیلی کوچک است. کاملا این نیاز او طبیعی است. شما او را خیلی بزرگ می دانید. هر موقع توجه طلبید و هر کاری خواست برایش انجام دهید. خیلی زود نیازهایش را برآورده سازید. نگذارید به فریاد زدن و وسیله پرت کردن بکشد. صحبت ما با هم دیگر، با موبایل و عدم توجه به بچه به خصوص در این سن خیلی آزار دهنده است. پس سعی کنید زود به زود به او توجه کنید.
حتما روزانه زمان زیادی را به بازی با او اختصاص دهید. بچه نمی تواند در این سن تنهایی بازی کند. بنابراین شما باید زمان زیادی در روز با او بازی کنید. مشغله های خود را کاهش دهید و یا در زمانی انجام دهید که همسر شما و یا کسی جایگزین شما هست که با بچه بازی کند.
زمان مهمانی رفتن و بیرون رفتن خود را کاهش دهید. به خصوص اگر کسی نیست که بچه با آن بازی کند. چون در مهمانی ها ما کمتر به بچه ها توجه می کنیم.
سوال شماره شش
پسرم سوم آبان چهارسالش تمام می شود، برخی مواقعی که اصلا منطقی هم نیست که به حرفش گوش کنیم، اصرار و گریه می کند که فلان کار را انجام ندهید. مثلا وقتی میخواهی بیمارستان بروی، می گوید من دوست ندارم برید؟ اصرار و گریه. یا اینکه مثلا پدرش می خواهد برای من گل بخرد اصرار و گریه که نخر. یا اینکه فلان جا نرویم. وتازگی هم خیلی بیشتر شده، در حالیکه ما از اول به گریه و اصرار بی جایش پاسخی نمی دادیم. نمی دانم با او چه رفتاری داشته باشم. ممنون می شوم راهنماییم کنید.
پاسخ
احساسات کودک مانند ما متغیر است. و در روزهای مختلف و ساعت های گوناگون، روی رفتارشان تاثیر می گذارد.
ریشه: گاهی به خاطر برخی عوامل مانند گرسنگی، خستگی، بیماری و عوامل دیگر، در موقعیت هایی بهانه گیری کنند. و یا عدم پاسخ والدین در مواقع نیازهای به جا ی کودک، مقاومت و لجبازی او را در سایر موقعیت ها افزایش می دهد.
راهکار:
۱. سعی کنید احساس کودک را درک کنید.
۲. گاهی می توان از خواسته های خود کوتاه آمد تا کودک احساس کند شما به او اهمیت می دهید. مثلا گل نخرید. یا حداقل در حضور او. قبل از اینکه شروع به بهانه گیری کند، از خواسته ی خود کوتاه بیایید.
۳. حساسیت خود را نسبت به مقاومت سرسختانه در مقابل خواسته هایش کاهش دهید.
۴. خواسته های او را به صورت خیالی برآورده سازید. مثلا کاش می شد الان نرم بیمارستان. تو دوست داری الان کجا بریم؟ بیا چشمامونو ببندیم بریم اونجایی که تو دوست داری.
۵. توضیح کلامی و منطقی ندهید. مثلا من الان باید برم اینجا. اگه نرم از کار اخراج میشم و دیگه پولی ندارم که چیزی بخریم.
۶. برای فرزندتان وقت اختصاصی بگذارید و بیشتر با او بازی کنید.
ان شاءالله با صبوری شما مشکل حل خواهد شد.
سوال شماره هفت
دخترم سه سال و نه ماهه است. وقتی خانه مادربزرگ پدری اش می رود، خیلی شلوغ بازی درمی آورد. چون تنهاست و بچه ای آنجا نیست و از طرفی به نظرم می خواهد جلب توجه و خودنمایی کند. و کلاً بچه فعال و پرجنب و جوشی هست. آن ها هم به او می خندند و بعد که دیگر خیلی شلوغ می کند، دعوایش می کنند که بشین تو چقدر شیطانی .به مادربزرگ و پدربزرگش هم نمی شود بگویم نخندید. به رفتارهایش که تکرار نکند چون گوش نمی کنند. اسباب بازی هم برایش می برم که سرش گرم بشود ولی کلاً به نظرم دوست دارد، جلب توجه کند. می خواستم راهنمایی بفرمایید که من در این مواقع چه کار کنم؟
پاسخ
این موضوعی که مطرح فرمودید، بسیار طبیعی است. پرجنب و جوش بودن و با نشاط بودن نشانه کودک سالم است. کودکان به خصوص در سن فرزندشما نیاز شدید به جلب توجه و دریافت مستقیم محبت دارند، خصوصا از سوی مادر و پدر خود.
راهکار: فقط کافی است به این نیروی درونی او و هیجاناتش جهت دهید و مدیریتش کنید. به این صورت که اگر به مهمانی می روید و فضا برای بازی های هیجانی و پرصدا فراهم نیست، حتما قبل یا بعد از مهمانی آن را ایجاد کنید و مسیرهایی را با هم بدوید و بازی کنید.
همینطور برای زمان مهمانی هم برنامه داشته باشید و برای هم بازی شدن با کودک و انتقال محبت و توجه تان به او وقت بگذارید .
همیشه کیفی داشته باشید برای مهمانی هایتان که در آن پر از بازی و سرگرمی باشد و محتویات آن را هربار تغییر دهید. محتویات کیف می تواند: خمیر رنگی ،گل سفالگری ،یک سفره کوچک،ابزار کاردستی،کتاب و… باشد و حتما در زمان مهمانی اوقاتی را با کودک خود بگذرانید.
سوال شماره هشت
پسرم ۶ ساله است. بعد از هر خوشی، هر جا می خواهد باشد، پارک، شهربازی، استخر، مهمانی و … حتما حتما یک کاری می کند که همه آن انرژی های مثبت و خوب، پوچ بشود. انقدر گریه، لجبازی و بهانه می گیرد که پشیمان می شوم. دیگر او را جایی ببرم، انگار نه انگار تا چند لحظه پیشش کلی خندیده و شادی و بازی کرده. واقعا مستأصلم کرده. البته بسیار بد و کم غذاست. خودم احساسم این است که به خاطر فعالیت های زیاد بعد از تفریح و بازی آنقدر بدخلق می شود. ولی کاری هم نمی توانم بکنم چون درهر صورت هیچی نمی خورد. ممنون می شوم راهنمایی ام کنید. چطور با این مسئله برخورد کنم.
پاسخ
بچه ها در سنین پایین به خصوص زیر 7سال، بسیار حساس بوده و نسبت به محرک های محیطی و حسی واکنش های شدیدتری نشان می دهد. گرمی هوا، خستگی، خواب آلودگی، گرسنگی، ترس و … . نکته ی بعدی اینکه در بروز احساسات نیز مانند تکلم هنوز در مرحله ی یادگیری هستند و بسیاری از این تنش ها و فشارها را با جیغ و گریه بروز می دهند.
ریشه ها: فعالیت ها و فضاهایی که مثال زدید هم انرژی زیادی از کودک می گیرد و قطعا همین او را گرسنه و خسته می کند. همین یک عامل مهم است.
زمان این فعالیت ها بیش از حد توان بچه است. یعنی یک بچه در این سن می تواند 1تا 2 ساعت در یک فضا بدون تنش بازی کند، ولی بعد از آن درگیری اش با بچه های دیگر، خستگی و بهانه گیری اش زیاد می شود.
راهکارها: اول از همه باید باور داشته باشید که امری طبیعی است، برچسب گذاری روی بچه نتیجه ی منفی دارد. اینکه بگوییم چقدر غر می زنی. همین الان بهت خوش گذشت. چقدر قدر نشناسی. همه ی این ها باعث القاء و تثبیت این رفتارها در کودک می شود. به نوعی خودتان با این ادبیات او را غرغرو می کنید. پس به هیچ وجه او را بابت این رفتارهای طبیعی اش سرزنش نکنیم.
معمولا بهانه گیری بچه ها همراه با خواسته هاییست. مثل اینکه کم بازی کردم و یا چقدر زود داریم می رویم. خوب است که این را به بچه ها منتقل کنیم که درک می کنیم. مثلا بگوییم بله خیلی کم بود. ای کاش می شد بیشتر بمانیم. حتی گاهی یک آوانس هم بگذاریم، مثلا یک دور سرسره بازی کنیم و بعد برویم. استفاده از خیال هم می تواند کمک کند که بچه ها آرام تر شوند. مثلا “دفعه ی بعدی اومدی، دوست داری کدوما رو سوار شیم.” با کدام دوستت بیاییم. خوراکی چی بیاریم، پخش کنیم.
بهتر است زمان بندی به گونه ای باشد که او به طور متناسب در آن فضا حضور داشته باشد و با وعده ی برنامه ی خوشایند دیگری مثل بازی در خانه یا یک فعالیت آشپزی(نه وعده ی جایزه و خوراکی که بچه شرطی شود) او را مشتاق و با انگیزه کنید.
همراه خود خوراکی که دوست دارد ببرید و زمان خوبی در بین بازی ها همه با هم بخورند. حتی می تواند مقداری خوراکی برای دوستانش هم ببرد که این کار هم آموزش بخشش هست و هم انگیزه ی خوردن را در او تقویت می کند.
توصیف مسئله دوم: آخرین نکته هم که فرمودید بد غذا و کم غذاست.
ریشه ها: عمدتا حساسیت ما نسبت به خورد و خوراک بچه ها در درجه ی اول و در درجه ی بعدی بدغذایی یکی از والدین ریشه ی این مسئله است.
راهکار اول: نسبت به خوردنش هیچ حساسیتی نشان ندهید. هر چه خورد، خورد، اگر نخورد هم بگذارید خودش گرسنه شد، بیاید.
راهکار دوم: به هیچ وجه بابت این ماجرا هم او را خودآگاه نکنید، که چرا نمی خوری؟ ببین همه می خورند. چقدر بدغذایی!
راهکار سوم: بازی ها و قصه هایی برای زمان غذا اختصاص دهید که فضای خشک و آرام سفره و غذا خوردن را تبدیل به فضایی گرم و پرشور کند.
راهکار چهارم: در درست کردن غذا او را دخیل کنیم. حتی گاهی مسئولیت یک وعده ی غذایی را به او بدهیم. مثلا تخم مرغ را او بشکند و یا پنیر را او ببرد. مایع ماکارونی را او هم بزند.
سوال شماره نه
پسر سه ساله من روزی یک بار شروع به لج بازی، پرت کردن اسباب بازی هایش وشکستن آنها می کند. سر یک موضوع کوچک شروع به لج می‌کند، گریه می‌کند، جیغ و هیچ طوری راضی نمی شود، من اکثرا بی محلی می کنم. سعی می کنم حواسش را پرت کنم اما اصلا هیچ اتفاقی نمی‌افتد. بعد از لج بازی و بی محلی من، اصرار به بغل شدن دارد، یا الکی می گوید دستم زخم شده، می سوزه. می فهمم توجه می خواهد. یک بار بغلش کردم، شروع به زدن من کرد و گفت: گریه کن. بهش گفتم: این کارت خوب نیست و من ناراحت می شوم. اما اصلا توجه نمی کند. بی محلی هم دردی دوا نمی کند. وقتی کامل گریه کرد و دلش خالی شد، خودش می آید بغلم و آرام می شود و بعد با هم می گوییم که چه کار هایی بد است. سوال من این است در این شرایط باید چی کار کنم؟
پاسخ
نیازهای بچه های زیر ۷ سال، به خصوص زیر ۴ سال، واقعا طبیعی است. و البته در برهه هایی همه بچه ها لجبازی هایی دارند که در روند رشد آنها طبیعی است. این مهم است که ما به عنوان والدین درک درستی از نیازهای بچه ها، روند رشدشان و خصوصیات اخلاقی شان داشته باشیم. بی توجهی کردن، دعوا کردن، بازی نکردن و زمان مفید برای کودک نگذاشتن منجر به بدخلقی های او، لجبازی و داد و بیداد می شود.
بکن نکن کردن، توضیح کارهای خوب و بد، اصرار به آداب دانی بچه های کوچک، تلویزیون زیاد دیدن و با موبایل بازی کردن باعث بی حوصلگی، لجبازی و پرخاشگری کودک می شود. کل روند بچه داری ما و رفتار ما با او، باعث نشان دادن واکنشهایش در زمانهای مختلف می شود.
راهکار:۱. سعی کنید دقت کنید بیشتر چه زمان هایی عصبانی می شود. قطعا قبلش مقدمه ای برای رفتارش پیدا می کنید.
۲. فعلا به مدت ۳ ماه بکن نکن هایتان را کاهش دهید.
۳. با او بازی به خصوص بازیهای هیجانی بکنید. مثلا خط خطی کردن روی رول کاغذ با سرعت زیاد تا جایی که کاغذ پاره شود، آب بازی، رنگ بازی( در حمام)، پریدن از روی مبل روی باشت، بالشت به هم پرتاب کردن و …
ان شاءالله با توجه بیشتر شما، محبتتان و زمانی که برای بازی کردن میگذارید، مشکل حل بشود.
سوال شماره ده
پسرم دوساله و نیمه است. در مواجهه با پسرم که وسایل دیگران را می خواهد، چه کنم؟ اگر به او ندهم، شروع به جیغ و داد و گریه می کند. حتی اگر به او بدهند به سختی پس می دهد. و بازهم جیغ و فریاد می کند و به سختی و به ندرت هم حواسش را می شود، پرت کرد.
من سعی می کنم که بهش بگویم که مال دیگران است و ما اجازه نداریم به آن دست بزنیم. حتی از طرف مقابل هم کمک می گیرم. که مثلا خاله شما به ما اجازه نمیدین که ما دست بزنیم. در این مراسمات سعی می کنم وسایل خودش را ببرم که با بچه ها دوست بشود و داستان وسایل دیگران کم رنگ بشود و در این وسط دوستانش وسایل شان را برای دقایقی هم که شده، بهش بدهند. و داستان به نوبت بازی کنیم هم کمتر جواب می دهد. ولی باز هم همیشه مشکل اساسی داریم. بفرمایید چه کنم؟
پاسخ
کودکان در این سن، درک زیادی از مالکیت وسایل ندارند. و هرچه را دوست داشته باشند، می خواهند. و این یک رفتار طبیعی است. خیلی ایده ی خوبی است که ابزار بازی خودش را بردید اما باید این نکته را مد نظر داشته باشید که توضیح کلامی برای این سن، اصلا مناسب نیست. و کودک حواسش پرت نخواهد شد.
به هیچ وجه با کلام سعی در توضیح کار نکنید.
در مهمانی ها: از قبل با مادر میزبان هماهنگ کنید که با کودک خود صحبت کند تا اسباب بازی هایی که دوست دارد به دیگران بدهد را انتخاب کند. شما هم ابزار بازی ببرید.
همیشه در کنار بازی بچه ها یک بزرگتر حضور داشته باشد تا مترجم حرف ها و احساسات آن به سایرین باشد.
و در آخر این نکته را توجه داشته باشید که زد و خورد، بخشی از رشد کودک است که در تعاملات دوستانه ایجاد می شود.
پرسش و پاسخ هایی در با مسائل دانشی
آموزش مفاهیم مختلف یکی از مسائل مهم برای خانواده هاست. پدر و مادر ها دائما نگران این مساله هستند که فرزندشان از نظر علمی آموزشی از سایر کودکان عقب نماند. برای همین به دنبال کلاس های آموزشی مختلف هستند. اما در تربیت هر چیزی اگر در زمان مناسب اتفاق نیفتد، می تواند آثار زیان باری به همراه داشته باشد.
در نوشتار زیر، سعی کردیم با ارائه ی چندین نمونه پرسش و پاسخ، راهنمایی هر چند کوچک در زمینه ی مسائل دانشی کودکان باشیم.
سوال شماره یک
آموزش چرتکه برای کودکان مناسب است یا نه ؟ اگر مناسب است، از چه سنی؟ و چطور؟ اگر مناسب نیست ، چرا ؟
پاسخ
چنین آموزش‌هایی برای کودکان کوچکتر از هفت سال مناسب نیست؛ زیرا به ذهن شان قالب و چارچوب می‌دهد. در هفت سال نخست زندگی اولویت با تخیّلات کودکانه و سیّالیت ذهن است. در این دوره هرچه به ذهن قالب بدهد، کودک را از مسیر طبیعی رشد دور می‌کند. درباره‌ی کودکان دبستانی هم نحوه‌ی آموزش مهم است. آموزش در کلاس‌های بیرون توصیه نمی‌شود. در صورتی که در بستر زندگی روزمره یا در قالب بازی یا بسترهای جذّاب مشابه به کودکان دبستانی آموزش دهید، از آفات آموزش مصون می‌مانند. آن‌چه نسبت به آموزش اولویت دارد، شخصیت بچّه‌ها است. شخصیت نباید تحت‌الشّعاع آموزش قرار گیرد. باید به گونه‌ای آموزش دهیم، که بچّه‌ها درعین آموختن یک مهارت ریاضی، نسبت به علم‌آموزی مسئولیت‌پذیر شوند. اهمیت مسئولیت‌پذیری بیش از دانش‌ها و مهارت‌های دیگر است.
اجمالاً باید با طرّاحی مناسب، زمینه‌ی مسئولیت‌پذیری را فراهم کنیم؛ یعنی باید به بچّه‌ها استقلال دهیم و با ایجاد بسترهای جذّاب آنها را نسبت به یادگیری علاقه‌مند کنیم. آنها باید براساس انگیزه‌ی درونی خودشان به آموختن روی بیاورند. علاوه بر این، باید بستر به‌گونه‌ای طرّاحی شود، که آنها خودشان نحوه‌ی کار با چرتکه را کشف کنند.
البته پیش از تمام اینها باید دانست که هدف از آموزش چیست. بسته به آن ممکن است، پاسخ تغییر کند.
سوال شماره دو
کتاب داستان ها را برچه اساس برای کودکان انتخاب می کنید؟ و اینکه چکارکنیم که من که مربی پیش دبستانی هستم، صبر و تحملم در رابطه بابچه ها بیشتر بشود؟
پاسخ
در مورد انتخاب کتاب، چندنکته وجود دارد. یک اینکه هرگز از کتاب برای مستقیم گویی و رفع ایرادات اخلاقی کودکان، خصوصا زیر ۷ سال استفاده نکنید. قصه گویی را برای بُعد های مختلفی هم چون سرگرمی و ایجاد نشاط و علاقه به مبحث کتاب و کتابخوانی و رشد های مختلف احساسی (عاطفی)و ذهنی و … استفاده کنید. همین طور خودتان به عنوان یک مربی یا مادر، مدام در حال تورق کتاب ها باشید و دنبال کتاب هایی با متون مناسب کودک و البته دارای جذابیت های بصری هم چون تصویرگری و … باشید.
نکته ای که در این مورد وجود دارد این است که اگر کتابی را مناسب دیدید اما تکه ای از متن ایراد داشت لزومی ندارد که حتما پایبند به متن اصلی کتاب باشید. از خواندن آنها چشم پوشی کنید و بیشتر روی تصاویر کار کنید و با کمک خود کودک، قصه گویی خلاقی داشته باشید.
۱۰ نکته انتخاب کتاب خوب:
۱)توجه به رده سنی و گروه بندی سنی.
۲)تصاویر مناسب و ساده و جذاب.
۳)محتوای مناسب با ادبیات مناسب.
۴)پرهیز از انتخاب کتاب هایی که در آن مستقیم گویی شده است و به صورت مستقیم نتیجه گیری می شود.
۵)وجود جذابیت و خلاقیت های بصری و محتوا.
۶)شناسایی و جستجوی مداوم در انتشارات و لیست کتاب های 4پرطرفدار و معرفی شده توسط افرادی که صاحب نظر در حیطه ادبیات کودک و پرورش کودک هستند.
۷)به رشد خلاقیت و تخیل کودک کمک کند.
۸)اگر مخاطب کتاب کودک زیر هفت سال است کتاب هایی با متن کوتاه تر انتخاب کنید و با تصاویر بیشتر و ساده تر.
۹)اگر مخاطب کتاب کودک نو آموز است ترجیحا از کتابی استفاده کنید که فونت آن مناسب باشد و به راحتی قابل خواندن باشد.
۱۰)حتما نیاز نیست کتاب را خریداری کنید می توانید برای جذب کودک و علاقه مند کردن او به کتاب خوانی فعالیت های جذاب قبل از خرید کتاب یا رفتن به کتابخانه را طراحی کنید و عضو یک کتابخانه شوید.
در مورد سوال دوم هم بهتر است یک اصل را در نظر بگیرید و آن هم این است که با کودکانتان کودکی کنید. اگر این دید را داشته باشید که تمام زندگی کودک خصوصا زیر ۷ سال بازی است از غذا خوردن و خوابیدن و… و به این دید به کودکان نگاه کنید که کودکان برای زیباتر کردن جهان آفریده شده اند و در کنار آنها می توانید چیزهای زیادی را یادبگیرید. آنها عاملی برای رشد شما هستند(مثل بالا بردن ظرفیت و صبر شما و کاهش بروز خشم توسط شما مقابل کارهایی که از کودکان سر می زند) دیگر آنها را به چشم یک موجود عجیب برای برهم زدن آرامشتان نخواهید دید.
سوال شماره سه
پسرم متولد 30 فروردین 92 هست و بنا به گفته آموزش پرورش نیمه دوم 91 و نیمه اول 92 ، می توانستند در پیش دبستانی ثبت نام کنند تا در سال جدید، وارد اول دبستان بشوند. من هم در یک دبستان مقطع پیش ثبت نامش کردم. فرزندم اصلا مهد نرفته بود و فقط یک ماه قبلش کلاس ورزش ثبت نامش کردیم که فقط دو جلسه رفت و به هیچ عنوان دیگر در آن کلاس ورزشی شرکت نکرد. الان در پیش دبستان، هر روز که برمی گردد می گوید امروز روز سخت و بدی بود. بچه ها سر و صدا می کنند. خانم داد می زند تا آنها ساکت بشنوند. باید نقاشی کنم و کاردستی بسازم و خیلی سختم هست. البته دستش کند هست و یک صفحه تکلیف در دفتر شطرنجی که می گویند باید 20 دقیقه تمام بشود، پسرم چهار ساعت پای دفتر هست تا انجام بدهد و گاهی فواصل را کاملا فراموش می کند یا بالاو پایین می نویسد. دچار عذاب وجدان شدم. نمی دانم اصلا ثبت نامش در پیش درست بوده ؟ اصلا واقعا سال جدید رفتن به کلاس اول برایش زود نیست؟ بهتر نیست یکسال دیرتر برود؟ الان از خیلی از همکلاسی هایش کوچک تر هست. جواب شما من را از این سردرگمی بیرون می آورد و ان شاءالله کمکم کند تصمیم درستی بگیرم که تا دوازده سال تحصیلی بعد، دچار عذاب وجدان نشوم. ممنون. در ضمن اگر کسی پاکن و تراش او را بردارد، فقط گریه می کند و خودش اقدامی برای پس گرفتن نمی کند.
پاسخ
بهترین سن برای ورود کودک به کلاس اول، هفت سال تمام است. عجله برای ورود به مدرسه، می تواند فرصت های بازی در هفت سال اول را از کودک بگیرد.
ریشه- با توجه به اینکه فرزندتان تجربه ی مهد را ندارد، ممکن است به خوبی بازی نکرده باشد و هنوز برای ورود به مدرسه آماده نیست.
راهکار:
۱. برای ورود به کلاس اول عجله نکنید. و بهتر است وقتی فرزندتان هفت سالش تمام شد به مدرسه برود.
۲. برای او وقت بیشتری بگذارید و در خانه بازی کنید. بازی های هیجانی مانندن دویدن، پریدن و آب بازی.
۳. هفته ای یک بار به پارک بروید. و فقط بازی کنید.
۴. برای تقویت اعتماد به نفس، دست سازه هایش را با کلام تشویق کنید و به دیگران نشان دهید. مثلا جلوی او، به پدرش بگویید که یک کاردستی عالی درست کرده.
ان شاءالله با صبوری شما، می توانید از روزهای پایانی هفت سال اول فرزندتان به خوبی استفاده کنید. و فرزندتان با آمادگی کامل وارد هفت سال دوم شود.
سوال شماره چهار
پسری 15ساله دارم. اول رشته ریاضی انتخاب کرده و حالا می گوید اشتباه کردم، می خواهم فنی حرفه ای بروم. هم درس بخوانم و هم کار کنم پول دربیاورم تا دیپلم یک پس انداز ی داشته باشم. باتوجه به اینکه الان چند ماهی از سال تحصیلی گذشته، می تواند مدرسه خوب برود و خودش هم نمی دانم چه رشته هایی را انتخاب کند. حالا چه کار باید کنیم؟
پاسخ
در مساله هدایت تحصیلی، مولفه های مختلفی دخیل است. علاقمندی، استعداد، شرایط جامعه و شرایط شغلی، نیاز مالی. بهتر است تمامی مولفه ها بررسی شود.
اگر صرفا دوست دارد کار کند و دغدغه ی مالی دارد، خیلی خوب است که بها داده شود و نیازی به فنی حرفه ای نیست.
1- می تواند کنار پدرش و یا آشنایی زمانهایی مثل عصرها یا پنج شنبه و جمعه شاگردی کند.
2- به صورت دوره ای، کارهایی مثل دستفروشی و بازاریابی های خانگی و هرمی می تواند انجام دهد.
3- مهارت آموزی در قالب کارگاه های آزاد خیلی می تواند زمینه کارآفرینی و کاریابی را برای بچه ها فراهم تر کند. به خصوص در زمینه ی آی تی(طراحی سایت، گرافیک کامپیوتری، انیمیشن و …)، نویسندگی( خبرنگاری، داستان نویسی و…)، طراحی و فعالیتهای هنری( تصویر سازی، گرافیک و…).
سوال شماره پنج
کتاب های مفید در زمینه ی تربیت کودک معرفی کنید که خودتان قبولش دارید؟
پاسخ
1. مجموعه ی من دیگر ما. محسن عباسی ولدی
۲. به بچه ها گفتن، از بچه ها شنیدن. آدل فابر. الن مازلیش.
۳. تربیت چه چیز نیست. عبدالعظیم کریمی
۴. تربیت صالم. جین نلسن.
۵. توتوچان. تتسو کوکورویانگی
۶. نقش آزادی در تربیت کودک شهید بهشتی.
سوال شماره شش
معلم بچه هایم (کلاس دوم) به شان گفته که ساعت خواب و انجام تکالیف و کارهای خوبی که روزانه انجام می دهند را برایشان بنویسیم. به نظر شما این کار درست است؟ احساس می کنم بچه هایم به خاطر اینکه معلم شان دعوایشان نکند یا تشویق شان کند، کار هایشان را انجام می دهند. در ضمن اینکه استرس هم دارند.
پاسخ
درباره‌ی این که کار معلم درست است یا نه، درصورتی می‌توانیم نظر بدهیم، که بدانیم هدف او چیست. از نظر تربیتی خوب نیست که کسی به‌خاطر ترس یا اهرم‌هایی مانند جایزه یا تشویق کاری را انجام دهد. اولویت این است که بچه‌ها با انگیره‌های درونی‌شان فعالیت کنند.
راهکار: خوب است درباره‌ی احساسش با او گفت‌وگو کنید و بپرسید که به‌نظر او این کار چه خوبی‌ها و چه بدی‌هایی دارد. داده‌هایی را که ازمیان حرف‌های او به‌دست می‌آورید، جمع‌بندی و نتیجه‌گیری کنید.
با استفاده از داستان‌هایی درباره‌ی زمان و ساعت مانند داستان ” پینه‌دوز بداخلاق ” نوشته‌ی اریک کارل، داستان ” خورشید توی آسمان و خورشید توی دل من ” نوشته‌ی مرتضی خسرونژاد یا داستان ” ماجرای احمد و ساعت ” نوشته‌ی فرشته طائرپور می‌توانید فرزندتان را با این موضوع یعنی ساعت و زمان درگیر و او را به آن علاقه‌مند کنید.
سوال شماره هفت
من مربی پیش دبستان هستم. برای کاردستی آیا ابزاری که می دهم، باید بگویم چی درست کنند؟یا راهنمایی بکنم برای کاردستی خاصی؟ مثلا می خواهیم جامدادی درست کنیم، آیا بگوییم چی درست کنند یا نمونه ای ببینند؟ وهمین طور نقاشی ؟ و بچه هایی هستند دوست دارند یک الگو جلویشان باشد و از رویش ببینند و بکشند. آیا درسته؟ و وقتی پافشاری میکنند چه کار کنیم؟
پاسخ
برای کاردستی خیلی متفاوت است. به طور مثال با توجه به اهداف پیش دبستانی می توانید گاهی فقط ابزار را متفاوت کنید و گاهی تم های مختلف(مثل:یک گل یا یک حیوان مورد علاقه یا حتی گاهی یک شخصیتی که خیلی دوست دارید را با چوب بستنی و کاغذ درست کنیم، می خواهیم نمایش اجرا کنیم) را به بچه ها ارائه بدهید.
در ابتدای دوره پیش دبستانی، بهتر است بیشتر به علایق و خلاقیت بچه ها توجه شود و نیازهای بچه ها مثل تقویت ماهیچه های دست یا آشنایی با فصل ها را در قالب علاقه شان ارائه دهیم.
در مثالی که فرمودید اگر روزی قرار بود که جامدادی درست کنید می توانید پیش زمینه ای را توضیح دهید و بگوئید می خواهیم برای وسایلمان یا مدادهایمان یک کیف درست کنیم. اگر به روش خلاقانه است که فقط نخ، سوزن، پارچه یا نمد برش خورده (یا به جای نخ و سوزن چسب ) را در اختیارشان قرار دهید و بگوئید هر فردی الگوی چیزی را که می خواهد ابتدا روی کاغذ بکشد و بعد آن را روی پارچه عملی کند و اگر هم قرار است با روش خاصی پیش بروید، نقشه و شکلش را (اگر دو مدل باشد که کودک قدرت انتخاب داشته باشد، بهتر است) با توضیح به بچه ها ارائه دهید و کار تزئین و اجرا را به خودشان واگذار کنید.
در مورد نقاشی و یا در کل مواردی که کودک برای تقلید از شما یا فرد دیگری پافشاری دارد، توجه به چند نکته ضروری است:
۱)اعتماد به نفس او را تقویت کنید.
۲)همیشه یک قدم از او عقب تر باشید یا خیلی کند روند فعالیتتان را پیش ببرید تا فقط همراه او باشید نه الگوی مستقیم.
۳)کارهایی که از خودتان به کودک ارائه می دهید، زیاد تمام و کمال نباشد. زیرا کودک قدرت ارائه کاری همچون شما را ندارد. پس یا مثل شما تقلید می کند و خلاقیتش را از دست می دهد یا ریسک انجام کاری را ندارد و اعتماد به نفسش کاهش پیدا می کند.
ان شاء الله کودکانی خلاق را تقدیم جامعه کنیم نه کودکانی صرفا مقلد و پیرو.
سوال شماره هشت
دختر من متولد دی ماه است.دو سوال داشتم. لازم است که صبر کنم هفت سال تمام بشود بعد مدرسه برود؟ خیلی هم باهوش است و اینکه جایی که ما زندگی می کنیم مدرسه مناسب نیست، درست است که خودم در خانه به او آموزش بدهم؟
پاسخ
مدرسه رفتن لزوما به اين معنا نيست كه بچه ها باهوش تر مي شوند، فقط با زود فرستادنش باعث مي شويد كه آموزش مستقيم مانع رشد خلاقيتش بشود و كمتر، زمان كشف كردن و تجربه كردن را داشته باشد، پس زود فرستادنش به مدرسه به صلاح نيست.
اما درباره ي تدريس خودتان در منزل، خب بايد ببينيد توانايي این کار را داريد كه برایش مفيدتر از مدرسه باشيد؟ ضمن اينكه بچه ها در دوره ي ابتدايي از كنار همسالان بودن، خيلي از چيزها را ياد مي گيرند و رشد اجتماعي و تعاملاتشان در حضور در مدرسه شكل مي گيرد و تنها آموزش كتاب درسي و مفاهيم آموزشي نيست. خيلي از دعواها و چالش هايي كه در مدرسه برایشان به وجود مي آید، مهارت حل مساله شان را بيشتر مي كند و خيلي از مواردي كه فقط در حضور در يك اجتماع به دست مي آید، خب در منزل ديرتر شكل مي گيرد.
سوال شماره نه
دخترم9 ساله است. فقط دوست دارد بازی کند. زمانی که برایش می گذارم تا تمرین انجام بدهد، بی دقتی می کند و غر می زند که نمی دانم باید با آن چه کار کنم؟
مورد دیگر هم اینکه با دو ستانش وهم سن وسالانش جدیدا سر ناسازگاری دارد وهمه چیز را برای خودش می خواهد.حتی همه باید به ایشان توجه کنند. البته این ماجرا از وقتی برادر کوچک به دنیا آمده بیشتر هم شده .
پاسخ
– نیاز بیش از حد به بازی در سن ۹ سالگی، می تواند دلایل متعددی داشته باشد:
نیاز به بازی به طور کلی در تمام سنین، برای انسان وجود دارد. اما مسئله این است که در سنین هفت سالگی به بعد، بازی ها باید بیشتر جنبه هدفمند داشته باشند. ممکن است فرزند شما، در سنین زیر هفت، به میزان مورد نیازش از بازی اشباع نشده باشد. دلیل دیگری که به ذهن نزدیک است، این است که نوع و حجم تکالیف مدرسه ممکن است بیش از توان او باشد.
باید نیاز او به تکالیف مدرسه در قالب علاقه اش به بازی پوشش داده شود. یعنی تکالیف مدرسه اش را به یک سرگرمی برای او تبدیل کنید. مثلا اگر باید امروز ۱۵ تا مسئله ریاضی حل کند، شما هر پنج تا مساله را روی یک کاغذ بنویسید، یعنی ۳تا کاغذ دارید که داخل هرکدام ۵ مساله ریاضی نوشته شده. روی هر کاغذ یک اسم بگذارید مثلا کارت ورود به دنیای آشپزی نازنین زهرا، کارت ورود به شهر عروسک های های نازنین زهرا و کارت ورود به بازی های نازنین زهرا و داداش کوچولو.
به این ترتیب او با انتخاب هر کارت اول باید ۵تا مساله ریاضی داخل آن را حل کند تا بتواند وارد دنیای آشپزی شود. مثلا باهم سالاد، کیک و یا… درست کنید.
سوال شماره ده
من دخترم متولد خرداد 92هست. از همون اول عاشق کتاب بود و با این که نمی توانست بخواند ولی با شوق خاصی کتاب ها را ورق می زد. حدودا 1سال و نیمه بود و تنها چیزی که واقعا جذبش می کرد و می کند، خواندن کتاب است. آنقدر علاقه داشت بخواند که با پیگیری هایم فهمیدم در 4سالگی می تواند دوره اشاره برود. بعد روخوانی. الان به حمدالله می تواند قرآن را روان بخواند. کتاب های فارسی را بدون علامت اشاره بخواند. او را مشاوره و استعدادیابی هم بردم. گفتند از معدود بچه هایی هست که این قدر استعداد خوبی دارد. و خیلی از بچه های هم سن بالاتر است. (معلم قرآن شان می گوید که خیلی خوب حواسش جمع است و زود یاد می گیرد)گفتند با اینکه ما هیچ وقت جهشی را توصیه نمی کنیم اما دخترتان می تواند امسال اول را بخواند و سال بعد دوم برود. الان در خانه با معلم خصوصی پیش می رود. و از او راضی هستم. می خواستم نظرتان را بدانم که کار درستی دارم می کنم یا خیر؟
پاسخ
آیا زود فرستادن به مدرسه خوب است؟ آیا جهشی خواندن و یا زودتر سواد یادگرفتن و یا… به بچه ها کمک می کند؟
ریشه ها: یک باور نسبتا اشتباه وجود دارد که ما فکر می کنیم اگر جلوتر از سنشان چیزهایی یاد بگیرند موفق ترند. اما عموما این بچه ها در تعامل با همسالان و محیط پس از مدتی دچار مشکل می شوند و دچار سرخوردگی می شوند.
هوش و استعداد بر اساس نظریه های جدید ابعاد مختلفی دارد، گاهی ما حافظه ی خوب را با هوش اشتباه می گیریم.یا گاهی قدرت محاسبات بالا را به واسطه ی تمرین و مهارت برابر با هوش ریاضی بالا می دانیم. بچه ها ابعاد مختلفی دارند که باید رشد کند. رشد جسمی(به واسطه ی ورزش و تغذیه مناسب)، رشد اجتماعی ( به واسطه ی تعامل با همسالان، تعامل با محیط واقعی محله و شهر)، رشد عاطفی، رشد علمی، رشد معنوی و … . ما با تمرکز بر یک بخش خاص، باعث می شویم بخش عمده ای از نیازهای طبیعی فرزندمان نادیده گرفته شود.
بسیاری مواقع ما با این تمرکزمان و تشویقهایمان، کودکمان را از سنش و اقتضائات سنی اش که همان کودکی کردن است، جدا می کنیم که نتیجه ی آن نشاط پایین، زودرنجی، غرور و بسیاری آفات شخصیتی و اخلاقی دیگر است. آسیب دیگر این نوع برنامه ریزی، بحث عجول شدن بچه است. روند رشد بچه ها باید کند و معقول باشد. یکی از مشکلات نخبگان در سیستم های معمولی این است که نمی تواند صبوری کنند و هم پای دیگران پیش بیایند. همین باعث می شود تنها و منزوی، شوند.
راهکار: بهترین سن برای استعداد سنجی دوره ی دوم ابتدایی(بین 10تا14سال) است، دوره ای که شاکله ی شخصیت بچه ها شکل گرفته، نسبت به توانمندی های خود آگاه شده اند و ظرفیت فعالیت بالایی پیدا کرده اند. تا آن سن باید فرصت بدهیم تا بچه ها زمینه های مختلف را تجربه کنند. از طریق بازی و فعالیت های عملی.
بازی های حرکتی(مهارت های حرکتی را افزایش می دهد و سوخت و ساز بچه ها را تنظیم می کند)، بازی های هیجانی(مهارت های احساسی بچه ها را رشد می دهد و نشاط شان را بالا می برد و بسیاری مواقع اختلالات را هم درمان می کند)، بازی های فکری (مهارت های ذهنی بچه ها را افزایش می دهد)، بازی های نمایشی(نقش پذیری و خلاقیت را رشد می دهد)، بازی های هنری(مثل بازی با رنگ و … که زیبایی شناسی و خلاقیت بچه ها را رشد می دهد و نگاه جزء نگر بچه ها را تقویت می کند)، بازی های آموزشی ( ریاضی و فارسی و علوم و … که دروس را در قالب بازی آموزش می دهد و گاهی بچه به وسیله آن ها آموخته هایش را تمرین می کند. مثل تیزبین حروف و اعداد، کارت حافظه کلمات)
پرسش و پاسخ هایی در رابطه با تربیت جنسی کودکان
یکی از پر مساله ترین حوزه های تربیت کودک، تربیت جنسی است. والدین زیادی این نگرانی را دارند که چطور باید برای کودک این مساله را بیان کرد و در صورت در گیر شدن با آن چه باید کرد. آموزش های بعضا غربی و چالش های ایجاد شده در فضای مجازی در مورد تربیت جنسی، این نگرانی ها را چند برابر کرده است.
در مطلب زیر سعی کردیم با ارائه ی پرسش و پاسخ هایی با موضوع تربیت جنسی، راهنمای حل این مسائل باشیم. علاوه بر این، شما می توانید با مشاهده کارگاه تربیت جنسی کودکان، به سوالات بیشتری در این زمینه پاسخ دهید.
سوال شماره یک
یک دختر ۵سال و نیمه دارم. به بهانه دکتر بازی، با یک پسر ۴ساله، چند باری دیده شده که به نقاط حساس هم دست زدند و ظاهرا بازی کمی کردند. حالا راهنمایی می خواهم برای دختر که غیر از مراقبت والدین باید چه کارهای دیگری رو انجام داد یا نداد؟ و آیا تاثیر بدی در آینده شان دارد؟ ظاهرا پسر بچه، فقط نگاه بازی داشته و خوب چون پیشنهاد از طرف دختر بوده و او هدایت گر بوده و کاملا همراهی می کرده. چه رفتاری باید داشت که دیگر این پسر به راحتی نپذیرد؟ چون در صحبت هایش می گفت دکتر بازی اشکالی ندارد و متوجه زشتی اش نیست. ما می ترسیم دوباره تکرار بشود. البته می دانم که قطعا با نظارت بیشتر والدین می شود، پیشگیری کرد. متاسفانه موقع بازی، دختر خیلی اصرار دارد در بسته باشد و خوب این رفتارش با اصرار و بدرفتاری همراه است و موجب عصبانیت بزرگترها می شود.
پاسخ
دکتر بازی مثل معلم بازی، خاله بازی، ماشین بازی و … جزء بازی های معمول بچه هاست. نباید به بازی ها حساسیت نشان داد. آگاه کردن بچه ها فایده ای ندارد و صرفا آن ها را حساس تر می کند.
اکثر نکاتی که فرمودید و به آن رسیدید درست است. باید به بچه ها سر زد، در اتاق باید باز باشد. همه این نظارت ها باید غیرمستقیم و در دل بازی باشد. یعنی باید در مهمانی ها حداقل زمان کمی را با بچه ها همبازی بشویم. وقتی بازی کنیم کنارشان هستیم و روی بازی هایشان نظارت داریم.
می شود حضور این دو بچه را موقتا کنار هم کم رنگ تر کنید یا ساعت های کمتری کنار هم باشند. به مرور و با حساسیت نشان ندادن مسئله حل می شود.
مهم این است که تک تک هم به بچه ها در خانه تذکر ندهیم و برایشان برنامه داشته باشیم تا بازی کنند. ما معمولا با عنوان خانواده با بچه ها صحبت می کنیم که این کار ها بد است، نباید عضو خصوصی ات را به کسی نشان بدهی و …. همه این ها آگاهی دادن به بچه هاست و آن ها را قطعا حساس تر می کند و باعث نمی شود بچه ها سراغ این کار ها نروند.
تخلیه هیجان برای بچه هایی که کنجکاوی پیدا می کنند خیلی ضروری است. بالا و پایین پریدن، آب بازی، با سر و صدا بازی کردن، همه اینها باعث تخلیه هیجان کودک و پرت شدن حواس او از دکتر بازی و … می شود.
سوال شماره دو
در مورد تربیت جنسی کودکانمان منبع دینی هست که معرفی بفرمایید؟
پاسخ
۱. تربیت جنسی در اسلام، مولف : حافظ ثابت
ناشر کتاب : انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
۲. کتاب «تربیت جنسی از منظر قرآن و حدیث» نوشته دکتر علی‌نقی فقیهی از سوی انتشارات دارالحدیث.
این ها دو منبع خوب و مرجع هستند ولی خیلی جزئی و تکنیکی نیست.
ولی کلیات خوب و متقنی را گفتند.
برای حزئیات و مسائل باز باید مشورت بگیرید یا دوره شرکت کنند.
بحث تربیت جنسی آقای سلطانی از دوره کودک متعادل هم به خوبی این مساله را بیان کرده است.
سوال شماره سه
آیا این مطالبی که در مورد دفاع کودک در مقابل کودک آزاری در قالب انیمیشن، کتاب داستان و بازی طراحی شدن درست هستند؟ مثلا بازی با بچه ها و ورود به حریم خصوصی شان که بچه یاد بگیرد بگوید نه. من کاملا مخالفم اما متاسفانه اطرافیان می گویند روش های امروزی درست هستند نه سنتی؟
پاسخ
در مورد تربیت جنسی برای بچه های زیر ۷ سال، آموزش مستقیم به هیچ وجه نباید داده شود.
بیشتر عادت دادن به قالب های تعریف شده برای کودک آزاری و … هم عموما از غرب آمده و با نگاه خودش است. جالب است بدانید که طبق مطالعات صورت گرفته در آمریکا درصد انحراف در بچه هایی که آموزش جنسی دیده اند، از بچه هایی که آموزش ندیده اند بیشتر بوده است. دلیل آن هم مشخص است. خود آموزش ها محرک هستند و به نوعی شاخک های بچه ها را تیز می کنند و در این مسئله کنجکاوتر می کند.
آموزش هایی که از ۷سال به بالا داده می شود باید حتما چند ویژگی داشته باشد:
۱. در هفت سال دوم تنها نسبت به حریم خصوصی و عضو خصوصی باید بچه ها را آگاه کرد و اینکه نباید اجازه دهند کسی به آن نگاه کند و یا دست بزند. تحت هر عنوانی که مثلا بازی کنیم یا ما که هر دو تا مون پسریم. بیش از این، خودش به نحوی تحریک کننده و کنجکاو کننده است. توجه داشته باشید که بزرگنمایی این مسئله (با توجه به عدم درک بچه) و یا نا امن نشان دادن جامعه تبعات بیشتری خواهد داشت.
۲. حساسیت هایمان را منتقل نکنیم، چون بچه ها کنجکاو و حریص می شوند. به خصوص در مورد بچه های زیر هفت سال. یعنی هنگامی که برای ما تعریف کرد یکی از بچه ها در مهد یا مدرسه عضو خصوصی اش را به من نشان داد، بهتر است در آن موقعیت اینگونه بگوییم که ما از این بازی ها نمی کنیم و بهتر است دفعه ی بعد که این پیشنهاد را داد، شما به دوستت بازی های بهتری یاد بدهی. در کنارش با مربی یا والدین کودک مربوطه صحبت کنیم و سعی کنیم شرایط را به گونه ای فراهم کنیم که دو کودک مذکور، کم تر با هم ارتباط داشته باشند و به هیچ وجه در یک جا تنها بازی نکنند.
۳. این آموزش ها در هر مرحله ای بهتر است به نحو خصوصی باشد تا حیای آن مسئله بین بچه ها از بین نرود. مثلا در مورد احکام ویژه ای مثل علائم بلوغ، بهتر است این مسائل توسط والد جنس موافق چند سال پیش از بلوغ (مثلا دخترها ۸سالگی توسط مادر و پسرها۱۲ سالگی توسط پدر) آموزش داده شود.
در پایان این را در نظر داشته باشید که ما نباید تحت تاثیر فضای رسانه ای قرار بگیریم. چون رسانه ها در دست همان کسانی است که سند 2030را تنظیم کرده اند و تبلیغ می کنند. اگر یک گوشه ای چنین اتفاقی افتاد دلیل بر این نیست که همه فاسدند. داشتن حسن نیت و حسن ظن و توکل بالا بهترین حاشیه امن برای فرزندان ماست.
سوال شماره چهار
دختری هفت ماهه دارم. سه ماهه پاهایش را به هم می چسباند وحالتی مثل خماری پیدا می کند. ترس ازاين داریم که مقدمه خودارضایی باشد. چه کنیم؟ نمی شود دائم، پاهایش را بازکنیم. خسته می شویم چون تا حواسمان نباشد، پاهایش را به هم می چسباند. قسمت ران دوتا پا را بهم نزدیک می کند. منم گاهی دعوایش می کنم. اوهم دعوا می کند که چرا پاهایم را از هم جدا می کنی. غر ميزند. متخصص اطفال آزمایش داد که شاید عفونت ادراری دارد ولی نبود. حدس یک نوع استرس زدند ولی می ترسم مقدمه خودارضایی باشد.
پاسخ
کنجکاوی جنسی و گاها خودارضایی در کودکان از سن چهار و پنج سالگی شروع می شود. و زیر این سن اصلا کودک درکی از این مسائل ندارد که بخواهد درگیر آن شود.
بدون دعوا کردن و ایجاد حساسیت، صرفا در این گونه مواقع حواس او را پرت کنید و با ابزار بازی سرگرمش کنید. به تدریج اگر واکنشی نشان ندهید این عادت را فراموش خواهد کرد.
سوال شماره پنج
دخترم سه سال و نیمه است و مهدکودک می رود. چندبار گفته که در مهد، دختری که هم سن خودش هست به او گفته شورت و شلوارش را دربیاورد و به جیشِش(اصطلاح دخترم) دست زده. می گوید زیر میز رفتیم و این کار را کردیم. به مربی اش گفتم، می گوید اصلاچنین چیزی نیست. بعد از این که به مربی اش گفتم، باز هم دخترم این ماجرا را تعریف کرد. سوالم این است که چه کار کنم؟ کلاسش را بگویم عوض کنند؟
در مورد اعضای خصوصی بدن هم به او آموزش دادم ولی وقتی می گویم اگر دوباره این کار را کرد، به او بگو کار زشتی است و این کار را نمی کنم و به مربی تان بگو. می گوید نه نمی گویم. ممنون میشم راهنمایی بفرمایید..
پاسخ
کنجکاوی جنسی گاها در این سن ایجاد می شود و مهم عکس العمل شماست که این مساله را تشدید کند یا خیر. آموزش هم فقط به حساس کردن کودک کمک می کند و نباید در این مورد آموزشی داد.
با مربی صحبت کنید. حتی الامکان این دو نفر تنها باهم جایی نباشند. مدام فعالیت داشته باشند تا بیکار نشوند. و در صورت انجام این کار، واکنش شدید نشان ندهند و صرفا حواس آن ها را پرت کنند.
شما هم در خانه، بازی های هیجانی مثل آب بازی، دویدن در فضای باز، پریدن از ارتفاع، شنا و … انجام دهید. کودک باید تمام ساعات مشغول باشد و بیکار نباشد. در این مورد حساسیت نشان ندهید. ان شاءالله با صبوری شما مشکل حل خواهد شد.
سوال شماره شش
دخترم الان ۲ سال و نه ماهه است. حدود دو ماهه که او را از پوشک گرفتم. اوایل خیلی خوب می گفت که دستشویی دارد اما الان چند بار در روز دستشویی اش می ریزد و بعدش می گوید ببخشید، حواسم نبود. منم سعی می کنم دعوایش نکنم اما خوب بعضی وقتها هم دیگر خیلی عصبی می شوم و دعوایش می کنم، مخصوصا اگر خونه دیگران باشد. خیلی وقت ها هم وقتی گریه می کند، دست شویی اش می ریزد. حالا موندم چیکار کنم و چه برخوردی داشته باشم. لطفا راهنمایی ام کنید.
پاسخ
دخترتان آمادگی لازم را برای از پوشک گرفتن نداشته است. پیشنهادم این است یک بار دیگر پوشکش کنید. بگذارید مدتی بگذرد هم خودتان آرامش بیشتری پیدا کنید و هم سن ایشان بالاتر برود. با بالا رفتن سن، این مرحله راحت تر انجام می شود. دعوا کردن و عکس العمل نشان دادن واقعا بچه ها را اذیت می کند و باعث می شود خاطره ای بد در ذهنشان باقی بماند. تحلیل این اتفاق ها برای او خیلی زوده است. بگذارید بعد از سه سالگی، وقتی مطمئن شدید دخترتان آماده است یک بار دیگر امتحان کنید. زمانی که هوا گرمتر می شود برای این کار مناسب تر است. می توانیند بهار یا اوایل تابستان سال بعد دوباره اقدام بکنید و نگران حرف و حدیث های دیگران هم نباشید. کارهای مربوط به بچه ها مسابقه نیست که هر کس زودتر انجام داد، برنده باشد. ان شاءالله با صبوریتون این مرحله هم به راحتی می گذرد.
سوال شماره هفت
اگر بچه هاي ٥ و ٧ ساله در بازي به الت تناسلي هم دست بزنند و ما بعدا بفهميم، چه باید بگويیم؟ به روي خودمان نياوريم يا اينكه در داستان بگويی؟ با اين توضيح كه مامان بزرگ شان كه ديده دعوایشان كرده.
پاسخ
در مواردی مثل مسئله ای که فرمودین چند راهکار قابل ارائه است:
۱-با دیدن این اتفاق اصلا به روی خودتان نیاورید و سعی کنید فضا را عوض کنید. مثلا اینکه ممکن است سرما بخورید یا سردتان بشود الان لباس ندارید. لباس هایتان را زود بپوشید، برویم بازی کنیم.
۲-تا جایی که ممکن است حتی در حالت صورتمان هم ناراحتی و عصبانیت معلوم نباشد.
۳-به احتمال زیاد کودک نسبت به مسئله آگاه نیست و کنجکاوی بچه گانه او را به این سمت کشانده. نباید با کارمان به او حساسیت نشان دهیم یا آگاهی به او بدهیم.
۴-بهتر است به روش غیر مستقیم از تنها بودن آنها در اتاق در بسته جلوگیری کنیم. به هوای سر زدن به آنها، میوه و خوراکی بردن، بازی کردن با آنها و حتی گفتن جملاتی مثل اینکه: “دوست دارم ببینمتون”، “دلم یه هویی براتون تنگ میشه در اتاق بسته باشه” و جملات محبت آمیز دیگر.
۵-کارهایی که انرژی بچه ها را تخلیه کرده و آنها را خسته می کند، زیاد در خانه انجام دهید و برای آنها در هفته، برنامه مشخص داشته باشید. کارهایی مثل: آب بازی بدون محدودیت در حمام که حسابی به هم آب بپاشند و خسته شوند. رنگ بازی در حدی که با پا و دست در رنگ بروند، پا کوبیدن روی زمین و شعر خواندن، آرد بازی، به استخر و پارک رفتن و دویدن و فریاد زدن در محیط باز.
۶- در کل نگران نباشید. این موضوع در خیلی از خانواده ها اتفاق می افتد. در سنی بچه ها دوست دارند از جزئیات بدن هم آگاه باشند. عکس العمل ما باعث می شود این قضیه ماندگار شود یا به راحتی و با کمی صبوری از بین برود.
ان شاءالله با کوشش وتلاشی که دارید مسئله دیگر تکرار نشده و حل شود.
سوال شماره هشت
اگر دختری همراه پسری عورت خود را به هم نشان دهند. والدین و یا مربی چه عکس العملی باید از خود نشان دهد؟ و این موضوع هشدار مطلبی هست؟ واگر کودک قضیه را منکر می شود چه جور باید برخورد کرد؟
پاسخ
در این سوال، سن بچه ها ذکر نشده است. ولی در سنین مختلف بچه ها نسبت به بدن خودشان و در مرحله بعدی نسبت به بدن دیگران کنجکاو شده و دوست دارند تفاوت ها را بدانند. هر چقدر بچه ها در سنین کودکی نسبت به این مسئله کمتر آگاه شوند بهتر است ولی در زمان فعلی، این کنجکاویها در سنین پایین تر اتفاق می افتد. در زمان وقوع این موارد نکات زیر ضروری است:
۱-به هیچ وجه نباید کودکان متوجه ناراحتی، عصبانیت و یا شوکه شدن ما شوند.
۲-به محض دیدن این طور موارد سریع حواس آنها را پرت کرده و با گفتن جملاتی نظیر: چقدر سرده زود لباس هایتان را بپوشید بریم بازی کنیم و …آنها را از فضا دور کنید.
۳-نباید بچه ها را به هیچ وجه تنها گذاشت. و البته نباید مستقیم هم وارد عمل شد. در اتاق بازی آنها به بهانه های گرم بودن هوا، دل ما برایشان تنگ می شود اگر آنها را نبینیم، بردن خوراکی و … باید همیشه باز باز باشد.
۴-هر چند دقیقه یکبار باید به بازی بچه ها سر زد و با آنها هم بازی شد.
۵-راجع به این مسئله نباید با بچه ها گفت و گو کرد. آنها از روی کنجکاوی این کار را انجام دادند. نباید کار آنها را به شیوه برگترها و با این نوع ادبیات تعبیر کرد و مورد بازخواست قرار داد.
۶-باید خانواده ها روی پوشش، فیلم و سریال، گفت و گوهایشان دقت لازم را داشته باشند. از طرف دیگر ماجرا روی لباس عوض کردن کودک، دستشویی بردنش و … حساسیت بیش از حد نداشته باشند.
ان شاءالله این حادثه دیگر تکرار نشده و موجب نگرانی شما نشود.
سوال شماره نه
با دختر بچه ای هشت ساله که نسبت به برخی تفاوت های جنسی بین دختر و پسرها حساس شده چگونه باید رفتار کرد؟ در حالی که نمی دانیم اطلاعاتش در چه حد است و آگاهی هایش را از کجا کسب کرده؟ فقط می دانیم که یک مورد پیش آمده که به یک پسر کوچکتر از خود دست زده ولی از او خواسته به کسی چیزی نگوید.
پاسخ
با توجه به اطلاعات کلی که از کودک داریم چند عامل که احتمال دارد باعث به وجود آمدن مسئله شده باشد را عنوان می کنیم:
۱- سختگیری در امر پوشش، دستشویی رفتن، لباس عوض کردن و … وقتی همراه با تذکرهای مدام باشد باعث ایجاد حس کنجکاوی و لجبازی در کودک می شود.
۲- رعایت نکردن حدود هم باعث ایجاد حس کنجکاوی می شود. لازم نیست مرتب به فرزندمان بگوییم: ما داریم لباس عوض می کنیم نیا تو. ولی این نکته مهم است که خودمان در اتاق، جایی که کودکان نباشند لباس عوض کنیم. و حواسمان غیر مستقیم و بدون ایجاد حساسیت، به حمام رفتن بچه ها، دستشویی رفتن آنها و بازی هایشان باشد.
۳- بچه ها بدون برنامه و مدت طولانی نباید تنها باشند. احتمال دارد این تنهایی و بیکار بودن، آسیبهای زیادی برایشان به همراه داشته باشد.
4- فعلا ( و با فرض اینکه این کار چند بار محدود تکرار شده و به عادت رفتاری تبدیل نشده) به او عکس العمل نشان ندهید. هر گونه عکس العمل نا به جا در این سن کودک را به مرحله مخفی کاری برده و کار خراب تر خواهد شد.
5- به او محبت بیشتری بکنید. در روز برای ابراز احساسات به او برنامه داشته باشید. روزانه او را در آغوش بگیرید و ببوسید. به او اعلام کنید چقدر دوستش دارید. شما و پدر به تنهایی در ماه یا هفته وقتی را برای او بگذارید. با او کارهای دلخواهش را انجام دهید. بیرون بروید و …
6- سختگیری های احتمالی در امور مذهبی را با توجه به اینکه کودک هنوز به سن تکلیف نرسیده، کنار بگذارید. از هر گونه امر و نهی مستقیم فعلا پرهیز کنید و تا حد امکان فقط خوبی های او را ببینید و تشویق کنید.
7- اگر رابطه خوبی با معلم مدرسه ایشان دارید یا مدرسه پذیرش این مسئله را دارد، میتوان ساعاتی را در مدرسه به عنوان کمک، حضور داشته باشید و ببینید رفتار دخترتان با دوستانش چطور است و چه بازیهایی با هم می کنند.
8- اگر کودک شما با پسر کوچکی که فرمودید، با هم باز هم ارتباط دارند، بدون نشان دادن حساسیت، فعالیتهای جالب و مشترک بین آنها ایجاد کنید: مثلا آشپزی و …
9- اگر قضیه مجددا با تمام تدابیری که اندیشید و برنامه ریزی کردید، تکرار شد، دوباره شرایط را برای ما بفرستید.
سوال شماره ده
پسر چهارساله من علاقه زیادی به خاله بازی و روسری پوشیدن دارد. نقش زن مثل مامان یا عمه یا دختر عمه شدن را دارد؛ به نظر شما آیا ایرادی در این موضوع وجود دارد؟ آیا علت این مساله کم‌رنگ بودن پدرش در زندگی و وابستگی شدید به مادر است که باید تصحیح شود؟
پاسخ
تا حدودی این رفتار می تواند طبیعی باشد و اگر در حد این توصیفات شما باشد، جای نگرانی نیست.
با کمی وقت گذاشتن می توان او را به بازی دیگر هم علاقه مند کرد.
راهکار ها:
۱. پدر وقت اختصاصی برای او بگذارد. حداقل یک ساعت در روز با او بازی کند. بازی های هیجانی مثل دنبال بازی، پلیس بازی، فوتبال، کشتی گرفتن.
۲. آخر هفته ها حتما به طبیعت بروید. پارک، کوه و …
۳. در صورت امکان یک هم بازی پسر و هم سن برای او پیدا کنید. باهم پارک بروید، و یا ساعاتی را در خانه ی یکدیگر بازی کنید.
فقط حتما به یاد داشته باشید که حساسیت خود را نسبت به این دست بازی های پسرتان، به هیچ وجه نشان ندهید. حساسیت های والدین موجب لجبازی در کودکان می شود.
پرسش و پاسخ هایی در رابطه با پوشش و حجاب د رکودکان
پوشش کودک و کلا پوشاک، یکی از نیاز های اولیه ی کودک است. با توجه به دغدغه های دینی خانواده، به چالش خانواده ها با بچه ها تبدیل شده است.
ما سعی داریم، با ساده کردن مساله پوشش کودک و ارائه راهکارها، این چالش را به فرصتی برای ارتباط بهتر با کودک تبدیل کنیم.
پیشنهاد می کنیم کارگاه تربیت دینی بالای هفت سال را ببینید تا بیشتر با چالش های تربیت دینی کودکان و نحوه مواجهه با آن آشنا شوید.
در نوشته ی زیر، سعی کردیم با ارائه ی نمونه ای از پرسش و پاسخ ها، راهنمای برخی از این مسائل در زمینه ی پوشش باشیم.
سوال شماره یک
دخترم یک سال و هشت ماهه است. کلا دوست دارد داخل خانه لخت بگردد. اول شلوارش را در می آوره و بعد از چند دقیقه به من می گوید لباسش را هم در بیاورم. سعی می کنم حواسش را پرت کنم اما فایده ای ندارد. مادرم خیلی اصرار دارند که از الان نگذار لخت باشد، عادت می کند . نمیدانم چکار کنم.
پاسخ
بچه ها هر چیزی که مانع راحتی شان شود را معمولا دوست ندارند. این علاقه ها دوره ای است و برطرف می شود. فقط باید حساسیت نشان ندهید.
بر خلاف نظر مادربزرگ محترمش، ما اعتقاد نداریم چیزی در بچه عادت می شود. اتفاقا وقتی رفتاری در کودک ماندگار می شود که ما مرتب بخواهیم جلویش را بگیریم و منعش کنیم. اجازه بدهید یک مدت بدون لباس باشد. هیچ اتفاقی نمی افتد. بعد از مدتی کم کم با بازی، لباس تنش کنید یا زمان هایی را برای او اختصاص بدهید که بدون لباس در حمام آب بازی کند.
نکته دیگر اینکه کودکتان را زود از پوشک گرفتید. زمان از پوشک گرفتن و از شیر گرفتن تقریبا باهم یکی شده بوده. بین از پوشک و از شیر گرفتن و جدا کردن زمان خواب باید فاصله معقول و زیادی باشد که بچه دچار اضطراب نشود.
سوال شماره دو
دختر پنج ساله ای دارم که علاقه به لباس هایی دارد که عکس باربی، آنا و السا رویشان است،
از طرفی مایل نیستم این لباس ها را برایش تهیه کنم. به دلیل تغییر سلیقه و دامن نزدن به تهاجم فرهنگی.
میخواستم بدونم آیا نخریدن کار درستی هست؟ چی باید به او بگویم و با او برخورد کنم؟
پاسخ
علاقه بچه ها به لباسهای عکس دار و جذاب، زیاد است. به خصوص دخترها خیلی در این زمینه نیاز بیشتری دارند. خوب است در این زمینه، حساسیت نشان ندهید. برای او لباس های جذاب بخرید. حتی می شود لباس های ساده و تک رنگ خرید و به او اجازه داد با پارچه رویش را تزیین کند، با رنگ نقاشی کند و …
اگر باز هم مایل بود فقط این نوع لباس ها را داشته باشد، برایش بخرید. با یکی دو بار پوشیدن این لباس ها هیچ اتفاقی برای کودک نمی افتد و چه بسا با نخریدنش و پافشاری روی خواسته خودمان، باعث می شود کودک نسبت به موضوع حریص تر شود.
سوال شماره سه
من یک برادر زاده ی ۳ سال و نیمه دارم. تنها نوه ی خانواده است. به لباس و پوشش خودش اهمیت زیادی می دهد. همیشه لباس هایش را با بقیه بچه ها مقایسه می کند. اخیرا هم وقتی می بیند یک بچه لباس جدید خریده، خیلی ناراحت می شود. کلا با آن بچه دیگر حرف نیمی زند و می گوید باید برید و مثل لباس آن بچه برای من هم بخرید حتی اگر همان روز برایش لباس خریده باشند، می گویند من مثل لباس های آن بچه می خواهم.
و مادربزرگ «مادر من» هم بلافاصله با بچه همراهی می کنند و سریع بچه را بازار می برند و برایش لباس تهیه می کنند. در برابر این رفتارها چکار باید بکنیم؟
پاسخ
این رفتارها برای بچه سه سال و نیمه خیلی زود است. حساسیت ما به عنوان بزرگتر روی لباس، رسیدگی زیاد به ظاهر باعث ایجاد حساسیت در کودک می شود.
ما اصولا به همین حد قائل نیستیم، و تمام حساسیت ها را به بچه ها انتقال می دهیم. مرتب راجع به سر وضع کودک صحبت می کنیم. بهش می گوییم چی به چی می آید و چرا این را با آن یکی پوشیدی. خود این قضیه مغز بچه را نسبت به یک چیزهایی حساس می کند که نباید حساس کند. و در واقع با دست خودمان بچه را از عالم بچگی بیرون می کشیم. و پرتش می کنیم به عالم بزرگسالی. او هیچ درکی از این ماجرا ندارد و کارها و حرکاتش اغراق شده می شود. باید حواسش را پرت کرد. کم کم از این ماجراها او را بیرون کشید. با بازی و فعالیت کودک را مشغول چیزهای دیگر کرد. مادرتان را هم قانع کنید که این کار به صلاح بچه نیست. و این هزینه را بگذارند و وسایل ساخت و ساز و جذاب برای بچه بخرند.
اصولا ما باید خودمان و روش زندگی مان را تغییر بدهیم. آن وقت کودک هم تغییر خواهد کرد.
سوال شماره چهار
من امروز با پسر دو سال و چهار ماهه ام به یک مشکل برخوردم. امروز وسط آشپزخانه، کل لباس هایش را در آورد، پوشکش را باز کرد و گفت: میخوام لخت باشم! من سریع پوشکش را بستم ولی نه لباس می پوشد و نه می گذارد من تنش کنم. لباس دیگری تنش کردم، در آورد. به او کلی گفتم که “همه آدم ها، لباس می پوشند. نپوشی مریض میشی، سرما میخوری.” می گوید: “می خوام مریض بشم، میخوام مثل نی نی ها لخت باشم.” فکر کنم منظورش عکس بچه های روی بسته پوشکهاست!
انگار از بدون لباس بودن خوشش آمده است و آخرش هم همان طوری خوابش برد. حالا تا یک ماه پیش، مشکل من این بود که حتی دست و پایش را هم نمی گذاشت لخت بماند یعنی پاچه شلوار یا آستینش بالابرود. حالا هم اینطوری می کند. من چه کاری باید بکنم؟ دعواش کنم؟ بی اعتنایی کنم؟
پاسخ
خیلی از بچه ها در این سن، این چنین مشکلاتی دارند و لباس پوشیدن برای آنها نوعی بازی است. در این موارد، نه حساسیت نشان بدهید و نه دعوایش کنید. مدتی با لباسهایش با هم بازی کنید. لباس های قدیمی ترش را بشویید. بگذارید لباس هایش را خودش تنش کند و دربیاورد. شرایط آب بازی، رنگ بازی و خاک بازی با لباس کم یا بدون لباس و با پوشک را برایش فراهم کنید. به مرور که حساسیت شما کم بشود، این مرحله هم میگذرد.
سوال شماره پنج
دختر من سه ساله است، حدود دو ماه است که او را از پوشك گرفتم. به هيچ وجه راضي به پوشيدن شورت زير شلوار خودش نمي شود و احساس اذيت شدن مي كند. پدرش به شدت روي مسئله شورت پوشيدن، حساس است. نميدانم بايد چي كار كنم. مي گویم يک خورده بزرگ بشود درك مي كند بايد شورت بپوشد ولي پدرش مي گوید عادت مي كند و ديگر شورت نمي پوشد. ممنون مي شوم جواب من را بدهيد.
پاسخ
در قدم اول شما باید با همسرتان صحبت کنید و ایشان را قانع کنید که بروز حساسیت به کودک فقط نتیجه ی عکس دارد و او را لجباز می کند. و اینکه او یک دختر سه ساله است و درکی از درست یا غلط بودن کارش ندارد.
بعد از مدتی که به رفتار کودک هیچ واکنشی نشان ندادید، سعی کنید او را در در خرید لباس مشارکت دهید.
همراه او به مغازه بروید و با سلیقه و انتخاب خودش لباس زیر بخرید. می توانید در خانه با رنگ انگشتی لباسش را باهم رنگ کنید تا کم کم به آن علاقه مند شود. ان شاءالله با صبوری شما و همسرتان این مساله حل خواهد شد.
سوال شماره شش
من از سن ٤سالگي، جلوی پسرم از پوشيدن لباس هاي تنگ، كوتاه و بدن نما خودداري كردم. حالا با ورود نوزاد جديد آيا مي توانم جلوي پسرم به او شير بدهم ؟ يا انجام اين كار بايد در محيطي جداگانه باشد؟ البته لباسهاي شير دهي و يقه هاي حجاب تا حدود زيادي كار را آسان كرده و مانع از اين مي شود كه هنگام شير دهي حجم زيادي از سينه مشخص شود و من در حال حاضر از اين لباس ها تهيه كرده ام اما ناگزير به هنگام شيردهي قسمتي از سينه نمايان خواد شد. از طرفي اكثر روان شناسان معتقدند كه هنگام شير دهي به فرزند دوم، فرزند اول خود را نيز در آغوش بگيريد تا احساس نكند كه شما نوزاد جديد را بيشتر دوست داريد. اگر من به خاطر شيردهي مجبور شوم به اتاقي ديگر بروم و مانع از ورود پسرم بشوم اين كار قطعاً صدمات روحي ورواني زيادي براي فرزند اولم دارد. پس لطفاً مرا راهنمايي كنيد.
چندین نکته در رابطه با نحوه ی تعامل با فرزند اول را در مقاله ی وقتی قرار است فرزند دوم به خانه بیاید، بخوانید.
پاسخ
راجع به مسئله پوشک کردن نوزادجدید، خوب است به طور مستقیم در معرض دید پسرتان نباشد. میشود زمان هایی که او مشغول بازی است یا سرگرم فعالیت، پوشک را عوض کنید.
اگر او مشغول کاری نبود، نباید او را حساس کنید. حساسیت شما و عنوان جملاتی چون: برو بیرون دارم پوشک عوض می کنم، نگاه نکن زشته، تو پسری نباید دخترها رو نگاه کنی و …
بدون اینکه حساسیت ایجاد کنید طوری که پسرتان متوجه شود، میتوان در گوشه ای دخترتان را عوض کنید. حتی اگر پسرتان حساسیت داشت که لحظه عوض کردن پوشک حضور داشته باشد، مانعش نشوید. با چند بار حضور او اتفاقی نمی افتد ولی با حساسیت نشان دادن، او بیشتر کنجکاو می شود و چون سنش هم زیاد است ممکن است در نبود شما بخواهد خودش همه کارهایی را که شما انجام می دهید، تکرار کند.
در مورد شیر دادن هم مثل پوشک عوض کردن، حساسیت نشان ندهید. فرزند اول به محض ورود فرزند جدید به خانواده، تا چند ماه نسبت به مادر و کودک جدید حساس می شود. اگر همه کارها را طبیعی جلوی او جلوه دهیم حساسیت او برطرف خواهد شد و اگرنه حساسیت باقی خواهد ماند.
این مسئله مهم است که ما خودمان بی توجه نسبت به دیده شدن اعضای بدن مانند سینه، نباشیم ولی حساس هم نباشیم که اگر پسر ما شیر دادن را دید اتفاق عجیب و غریبی برایش خواهد افتاد.امیدواریم خدا به شما توان و صبر عنایت کند و همه چیز به خوبی و خوشی بگذرد.
سوال شماره هفت
میخواستم بدانم با توجه به اینکه در احادیث حجاب را از 7سالگی برای دخترخانم ها توصیه کردند، ما چطور این موضوع را برایشان اجرا کنیم که هم حالت بازی نشود و هم کامل به آن عادت کنند؟
پاسخ
من حدیثی در این زمینه ندیدم. حجاب تا زمانی که بچه ها قدرت تجزیه تحلیل این مقوله را داشته باشند به عنوان بخشی از پوشش زن معرفی شود. یعنی بچه از حدود 3 سالگی تا 4 سالگی که لباس، برایش موضوع می شود و سعی می کند از لباس بزرگترها تقلید کند، چادر باید در کمد لباس هایش باشد و در مهمانی ها همراهش باشد. ولی فقط به عنوان بخشی از پوشش نه اینکه سرش کند و یا ما او را اجبار کنیم. از 6 یا 7 سالگی توصیه کنیم که چادرش را بپوشد. و از 9 سالگی او را مکلف کنیم.
در بازه ی 6سال تا9 سال چند نکته مهم است:
1. تشویق بسیار به خصوص در جمع.
2. فشار نیاوردن و سرزنش نکردن و طعنه و کنایه نزدن.
3. داشتن مربی و الگوهای مناسب چادری.
4. بها دادن به لباس های رنگی و شاد و بر اساس علاقه.
5. بها دادن به خیاطی و دوختن چادر نماز و … توسط خود دخترها.
6. نباید در این سن کودک حس کند چادر یک شیئ مزاحم و دست و پاگیر است. بنابراین خیلی مهم است محیط دخترانه ای برای بازی و تفریح بچه ها بدون حجاب فراهم باشد و کمتر در طول روز مجبور به حجاب گرفتن باشند.
7. در نهایت اینکه ابراز احساسات پدر نسبت به حجاب مادر و اظهار خرسندی و داشتن اعتماد به نفس مادر نسبت به چادرش در گرایش فرزند ما به چادر خیلی موثر است. حتی آن وقت پسرهای ما هم علاقمند به همسر چادری می شوند.
سوال شماره هشت:
سوالی که ذهن پسر من را خیلی درگیر کرده است، این است که چرا در فیلم های خارجی، خانم ها حجاب ندارند؟ و اینکه این ها خیلی آدمهای بدی هستند که حجاب ندارند؟
پاسخ
در مواجهه ی با اینگونه سوالات بچه ها بهتر است مساله را ساده و ملموس کنید. مثلا بعضی بچه ها نمی دانند زدن کار بدی است ولی بعضی بچه ها می دانند و مادرشان گفته کار بدی است ولی حرف گوش نمی دهند. آنهایی که حجاب ندارند بعضی هایشان نمی دانند، اگر به آنها بگوییم ممکن است حرف مان را گوش کنند. ولی بعضی هایشان (بازیگران خارجی) ممکن است حرف مان را گوش ندهند. البته باید به این نکته توجه داشت که بچه ای که در سنین پایین اینقدر جزئیات را می بیند و سوال می کند، مشخص است که اطلاعات زیادی به او داده ایم و زودتر از سنش مسایل را تجزیه تحلیل می کند. این نکته در طولانی مدت مسئله ساز است.
سوال شماره نه:
دخترم به خانم هاي بي حجاب علاقه نشان مي دهد، هرچند كه ٩٠درصد همنشين هایمان مذهبي هاي مهرباني هستند، باز هم گرايش دارد،چه كنم؟
پاسخ
یک نکته ی اساسی در مورد کودکان در این سن، این است که مسائل آنها را کودکانه ببینیم. خیلی از این احساسات زودگذر است. در صورتی که این حالت تداوم داشته باشد، یکی از عوامل مهم آن ضعف اعتماد به نفس کودک است. برای حل آن باید روی اعتماد به نفس کودک کار کرد.
سوال شماره ده:
پسری چهار ساله دارم که بعد از دستشویی، بدون پوشش جلوی بقیه می آید و هرچی ما به او می گوییم زشت است و کسی نباید ببیند، فایده ای ندارد . از چه زمانی بچه ها این حیا را پیدا می کنند و متوجه می شوند که باید پوشش داشته باشند؟
پاسخ:
در سن زیر ۷ سال به خصوص زیر ۵، اصلا بچه ها درکی از خوبی و بدی ندارند. ما می توانیم با اصرارهای زیاد، با تاکییدهای مداوم، با سیستم تشویق و تنبیه و هزار عامل دیگر، آنها را نسبت به ارزش ها شرطی کنیم ولی خب این روش ها ماندگار نیستند و باعث می شوند هر کجا خودمان و این ابزارها نیستیم، بچه ها دوباره کار خودشان را بکنند. حساس کردن بچه ها نسبت به پوشش، نسبت به دستشویی و … فقط کار را خراب می کند. بهتر است حساس نباشید. وقتی مدتی حساسیت نشان ندهید، بعد از یک مدت این کار او کم تر خواهد شد. و به مرور با بازی، می توانید حواسش را پرت کنید و لباس تنش کنید، بدون اینکه بخواهید به او تذکر بدهید.