پرسش و پاسخ هایی در رابطه با پوشش و حجاب د رکودکان

پوشش کودک و کلا پوشاک، یکی از نیاز های اولیه ی کودک است. با توجه به دغدغه های دینی خانواده، به چالش خانواده ها با بچه ها تبدیل شده است.

ما سعی داریم، با ساده کردن مساله پوشش کودک و ارائه راهکارها، این چالش را به فرصتی برای ارتباط بهتر با کودک تبدیل کنیم.

پیشنهاد می کنیم کارگاه تربیت دینی بالای هفت سال را ببینید تا بیشتر با چالش های تربیت دینی کودکان و نحوه مواجهه با آن آشنا شوید.

در نوشته ی زیر، سعی کردیم با ارائه ی نمونه ای از پرسش و پاسخ ها، راهنمای برخی از این مسائل در زمینه ی پوشش باشیم.

سوال شماره یک

دخترم یک سال و هشت ماهه است. کلا دوست دارد داخل خانه لخت بگردد. اول شلوارش را در می آوره و بعد از چند دقیقه به من می گوید لباسش را هم در بیاورم. سعی می کنم حواسش را پرت کنم اما فایده ای ندارد. مادرم خیلی اصرار دارند که از الان نگذار لخت باشد، عادت می کند . نمیدانم چکار کنم.

پاسخ 

بچه ها هر چیزی که مانع راحتی شان شود را معمولا دوست ندارند. این علاقه ها دوره ای است و برطرف می شود. فقط باید حساسیت نشان ندهید.
بر خلاف نظر مادربزرگ محترمش، ما اعتقاد نداریم چیزی در بچه عادت می شود. اتفاقا وقتی رفتاری در کودک ماندگار می شود که ما مرتب بخواهیم جلویش را بگیریم و منعش کنیم. اجازه بدهید یک مدت بدون لباس باشد. هیچ اتفاقی نمی افتد. بعد از مدتی کم کم با بازی، لباس تنش کنید یا زمان هایی را برای او اختصاص بدهید که بدون لباس در حمام آب بازی کند.
نکته دیگر اینکه کودکتان را زود از پوشک گرفتید. زمان از پوشک گرفتن و از شیر گرفتن تقریبا باهم یکی شده بوده. بین از پوشک و از شیر گرفتن و جدا کردن زمان خواب باید فاصله معقول و زیادی باشد که بچه دچار اضطراب نشود.

سوال شماره دو

دختر پنج ساله ای دارم که علاقه به لباس هایی دارد که عکس باربی، آنا و السا رویشان است،
از طرفی مایل نیستم این لباس ها را برایش تهیه کنم. به دلیل تغییر سلیقه و دامن نزدن به تهاجم فرهنگی.
میخواستم بدونم آیا نخریدن کار درستی هست؟ چی باید به او بگویم و با او برخورد کنم؟

پاسخ 

علاقه بچه ها به لباسهای عکس دار و جذاب، زیاد است. به خصوص دخترها خیلی در این زمینه نیاز بیشتری دارند. خوب است در این زمینه، حساسیت نشان ندهید. برای او لباس های جذاب بخرید. حتی می شود لباس های ساده و تک رنگ خرید و به او اجازه داد با پارچه رویش را تزیین کند، با رنگ نقاشی کند و …
اگر باز هم مایل بود فقط این نوع لباس ها را داشته باشد، برایش بخرید. با یکی دو بار پوشیدن این لباس ها هیچ اتفاقی برای کودک نمی افتد و چه بسا با نخریدنش و پافشاری روی خواسته خودمان، باعث می شود کودک نسبت به موضوع حریص تر شود.

سوال شماره سه

من یک برادر زاده ی ۳ سال و نیمه دارم. تنها نوه ی خانواده است. به لباس و پوشش خودش اهمیت زیادی می دهد. همیشه لباس هایش را با بقیه بچه ها مقایسه می کند. اخیرا هم وقتی می بیند یک بچه لباس جدید خریده، خیلی ناراحت می شود. کلا با آن بچه دیگر حرف نیمی زند و می گوید باید برید و مثل لباس آن بچه برای من هم بخرید حتی اگر همان روز برایش لباس خریده باشند، می گویند من مثل لباس های آن بچه می خواهم.
و مادربزرگ «مادر من» هم بلافاصله با بچه همراهی می کنند و سریع بچه را بازار می برند و برایش لباس تهیه می کنند. در برابر این رفتارها چکار باید بکنیم؟

پاسخ 

این رفتارها برای بچه سه سال و نیمه خیلی زود است. حساسیت ما به عنوان بزرگتر روی لباس، رسیدگی زیاد به ظاهر باعث ایجاد حساسیت در کودک می شود.
ما اصولا به همین حد قائل نیستیم، و تمام حساسیت ها را به بچه ها انتقال می دهیم. مرتب راجع به سر وضع کودک صحبت می کنیم. بهش می گوییم چی به چی می آید و چرا این را با آن یکی پوشیدی. خود این قضیه مغز بچه را نسبت به یک چیزهایی حساس می کند که نباید حساس کند. و در واقع با دست خودمان بچه را از عالم بچگی بیرون می کشیم. و پرتش می کنیم به عالم بزرگسالی. او هیچ درکی از این ماجرا ندارد و کارها و حرکاتش اغراق شده می شود. باید حواسش را پرت کرد. کم کم از این ماجراها او را بیرون کشید. با بازی و فعالیت کودک را مشغول چیزهای دیگر کرد. مادرتان را هم قانع کنید که این کار به صلاح بچه نیست. و این هزینه را بگذارند و وسایل ساخت و ساز و جذاب برای بچه بخرند.
اصولا ما باید خودمان و روش زندگی مان را تغییر بدهیم. آن وقت کودک هم تغییر خواهد کرد.

سوال شماره چهار

من امروز با پسر دو سال و چهار ماهه ام به یک مشکل برخوردم. امروز وسط آشپزخانه، کل لباس هایش را در آورد، پوشکش را باز کرد و گفت: میخوام لخت باشم! من سریع پوشکش را بستم ولی نه لباس می پوشد و نه می گذارد من تنش کنم. لباس دیگری تنش کردم، در آورد. به او کلی گفتم که “همه آدم ها، لباس می پوشند. نپوشی مریض میشی، سرما میخوری.” می گوید: “می خوام مریض بشم، میخوام مثل نی نی ها لخت باشم.” فکر کنم منظورش عکس بچه های روی بسته پوشکهاست!
انگار از بدون لباس بودن خوشش آمده است و آخرش هم همان طوری خوابش برد. حالا تا یک ماه پیش، مشکل من این بود که حتی دست و پایش را هم نمی گذاشت لخت بماند یعنی پاچه شلوار یا آستینش بالابرود. حالا هم اینطوری می کند. من چه کاری باید بکنم؟ دعواش کنم؟ بی اعتنایی کنم؟

پاسخ

خیلی از بچه ها در این سن، این چنین مشکلاتی دارند و لباس پوشیدن برای آنها نوعی بازی است. در این موارد، نه حساسیت نشان بدهید و نه دعوایش کنید. مدتی با لباسهایش با هم بازی کنید. لباس های قدیمی ترش را بشویید. بگذارید لباس هایش را خودش تنش کند و دربیاورد. شرایط آب بازی، رنگ بازی و خاک بازی با لباس کم یا بدون لباس و با پوشک را برایش فراهم کنید. به مرور که حساسیت شما کم بشود، این مرحله هم میگذرد.

سوال شماره پنج

دختر من سه ساله است، حدود دو ماه است که او را از پوشك گرفتم. به هيچ وجه راضي به پوشيدن شورت زير شلوار خودش نمي شود و احساس اذيت شدن مي كند. پدرش به شدت روي مسئله شورت پوشيدن، حساس است. نميدانم بايد چي كار كنم. مي گویم يک خورده بزرگ بشود درك مي كند بايد شورت بپوشد ولي پدرش مي گوید عادت مي كند و ديگر شورت نمي پوشد. ممنون مي شوم جواب من را بدهيد.

پاسخ

در قدم اول شما باید با همسرتان صحبت کنید و ایشان را قانع کنید که بروز حساسیت به کودک فقط نتیجه ی عکس دارد و او را لجباز می کند. و اینکه او یک دختر سه ساله است و درکی از درست یا غلط بودن کارش ندارد.

بعد از مدتی که به رفتار کودک هیچ واکنشی نشان ندادید، سعی کنید او را در در خرید لباس مشارکت دهید.

همراه او به مغازه بروید و با سلیقه و انتخاب خودش لباس زیر بخرید. می توانید در خانه با رنگ انگشتی لباسش را باهم رنگ کنید تا کم کم به آن علاقه مند شود. ان شاءالله با صبوری شما و همسرتان این مساله حل خواهد شد.

سوال شماره شش

من از سن ٤سالگي، جلوی پسرم از پوشيدن لباس هاي تنگ، كوتاه و بدن نما خودداري كردم. حالا با ورود نوزاد جديد آيا مي توانم جلوي پسرم به او شير بدهم ؟ يا انجام اين كار بايد در محيطي جداگانه باشد؟ البته لباسهاي شير دهي و يقه هاي حجاب تا حدود زيادي كار را آسان كرده و مانع از اين مي شود كه هنگام شير دهي حجم زيادي از سينه مشخص شود و من در حال حاضر از اين لباس ها تهيه كرده ام اما ناگزير به هنگام شيردهي قسمتي از سينه نمايان خواد شد. از طرفي اكثر روان شناسان معتقدند كه هنگام شير دهي به فرزند دوم، فرزند اول خود را نيز در آغوش بگيريد تا احساس نكند كه شما نوزاد جديد را بيشتر دوست داريد‌. اگر من به خاطر شيردهي مجبور شوم به اتاقي ديگر بروم و مانع از ورود پسرم بشوم اين كار قطعاً صدمات روحي ورواني زيادي براي فرزند اولم دارد. پس لطفاً مرا راهنمايي كنيد.

چندین نکته در رابطه با نحوه ی تعامل با فرزند اول را در مقاله ی وقتی قرار است فرزند دوم به خانه بیاید، بخوانید.

پاسخ

راجع به مسئله پوشک کردن نوزادجدید، خوب است به طور مستقیم در معرض دید پسرتان نباشد. میشود زمان هایی که او مشغول بازی است یا سرگرم فعالیت، پوشک را عوض کنید.
اگر او مشغول کاری نبود، نباید او را حساس کنید. حساسیت شما و عنوان جملاتی چون: برو بیرون دارم پوشک عوض می کنم، نگاه نکن زشته، تو پسری نباید دخترها رو نگاه کنی و …
بدون اینکه حساسیت ایجاد کنید طوری که پسرتان متوجه شود، میتوان در گوشه ای دخترتان را عوض کنید. حتی اگر پسرتان حساسیت داشت که لحظه عوض کردن پوشک حضور داشته باشد، مانعش نشوید. با چند بار حضور او اتفاقی نمی افتد ولی با حساسیت نشان دادن، او بیشتر کنجکاو می شود و چون سنش هم زیاد است ممکن است در نبود شما بخواهد خودش همه کارهایی را که شما انجام می دهید، تکرار کند.
در مورد شیر دادن هم مثل پوشک عوض کردن، حساسیت نشان ندهید. فرزند اول به محض ورود فرزند جدید به خانواده، تا چند ماه نسبت به مادر و کودک جدید حساس می شود. اگر همه کارها را طبیعی جلوی او جلوه دهیم حساسیت او برطرف خواهد شد و اگرنه حساسیت باقی خواهد ماند.
این مسئله مهم است که ما خودمان بی توجه نسبت به دیده شدن اعضای بدن مانند سینه، نباشیم ولی حساس هم نباشیم که اگر پسر ما شیر دادن را دید اتفاق عجیب و غریبی برایش خواهد افتاد.امیدواریم خدا به شما توان و صبر عنایت کند و همه چیز به خوبی و خوشی بگذرد.

سوال شماره هفت

میخواستم بدانم با توجه به اینکه در احادیث حجاب را از 7سالگی برای دخترخانم ها توصیه کردند، ما چطور این موضوع را برایشان اجرا کنیم که هم حالت بازی نشود و هم کامل به آن عادت کنند؟

پاسخ

من حدیثی در این زمینه ندیدم. حجاب تا زمانی که بچه ها قدرت تجزیه تحلیل این مقوله را داشته باشند به عنوان بخشی از پوشش زن معرفی شود. یعنی بچه از حدود 3 سالگی تا 4 سالگی که لباس، برایش موضوع می شود و سعی می کند از لباس بزرگترها تقلید کند، چادر باید در کمد لباس هایش باشد و در مهمانی ها همراهش باشد. ولی فقط به عنوان بخشی از پوشش نه اینکه سرش کند و یا ما او را اجبار کنیم. از 6 یا 7 سالگی توصیه کنیم که چادرش را بپوشد. و از 9 سالگی او را مکلف کنیم.
در بازه ی 6سال تا9 سال چند نکته مهم است:
1. تشویق بسیار به خصوص در جمع.
2. فشار نیاوردن و سرزنش نکردن و طعنه و کنایه نزدن.
3. داشتن مربی و الگوهای مناسب چادری.
4. بها دادن به لباس های رنگی و شاد و بر اساس علاقه.
5. بها دادن به خیاطی و دوختن چادر نماز و … توسط خود دخترها.
6. نباید در این سن کودک حس کند چادر یک شیئ مزاحم و دست و پاگیر است. بنابراین خیلی مهم است محیط دخترانه ای برای بازی و تفریح بچه ها بدون حجاب فراهم باشد و کمتر در طول روز مجبور به حجاب گرفتن باشند.
7. در نهایت اینکه ابراز احساسات پدر نسبت به حجاب مادر و اظهار خرسندی و داشتن اعتماد به نفس مادر نسبت به چادرش در گرایش فرزند ما به چادر خیلی موثر است. حتی آن وقت پسرهای ما هم علاقمند به همسر چادری می شوند.

سوال شماره هشت:

سوالی که ذهن پسر من را خیلی درگیر کرده است، این است که چرا در فیلم های خارجی، خانم ها حجاب ندارند؟ و اینکه این ها خیلی آدمهای بدی هستند که حجاب ندارند؟

پاسخ

در مواجهه ی با اینگونه سوالات بچه ها بهتر است مساله را ساده و ملموس کنید. مثلا بعضی بچه ها نمی دانند زدن کار بدی است ولی بعضی بچه ها می دانند و مادرشان گفته کار بدی است ولی حرف گوش نمی دهند. آنهایی که حجاب ندارند بعضی هایشان نمی دانند، اگر به آنها بگوییم ممکن است حرف مان را گوش کنند. ولی بعضی هایشان (بازیگران خارجی) ممکن است حرف مان را گوش ندهند. البته باید به این نکته توجه داشت که بچه ای که در سنین پایین اینقدر جزئیات را می بیند و سوال می کند، مشخص است که اطلاعات زیادی به او داده ایم و زودتر از سنش مسایل را تجزیه تحلیل می کند. این نکته در طولانی مدت مسئله ساز است.

سوال شماره نه:

دخترم به خانم هاي بي حجاب علاقه نشان مي دهد، هرچند كه ٩٠درصد همنشين هایمان مذهبي هاي مهرباني هستند، باز هم گرايش دارد،چه كنم؟

پاسخ

یک نکته ی اساسی در مورد کودکان در این سن، این است که مسائل آنها را کودکانه ببینیم. خیلی از این احساسات زودگذر است. در صورتی که این حالت تداوم داشته باشد، یکی از عوامل مهم آن ضعف اعتماد به نفس کودک است. برای حل آن باید روی اعتماد به نفس کودک کار کرد.

سوال شماره ده:

پسری چهار ساله دارم که بعد از دستشویی، بدون پوشش جلوی بقیه می آید و هرچی ما به او می گوییم زشت است و کسی نباید ببیند، فایده ای ندارد . از چه زمانی بچه ها این حیا را پیدا می کنند و متوجه می شوند که باید پوشش داشته باشند؟

پاسخ:

در سن زیر ۷ سال به خصوص زیر ۵، اصلا بچه ها درکی از خوبی و بدی ندارند. ما می توانیم با اصرارهای زیاد، با تاکییدهای مداوم، با سیستم تشویق و تنبیه و هزار عامل دیگر، آنها را نسبت به ارزش ها شرطی کنیم ولی خب این روش ها ماندگار نیستند و باعث می شوند هر کجا خودمان و این ابزارها نیستیم، بچه ها دوباره کار خودشان را بکنند. حساس کردن بچه ها نسبت به پوشش، نسبت به دستشویی و … فقط کار را خراب می کند. بهتر است حساس نباشید. وقتی مدتی حساسیت نشان ندهید، بعد از یک مدت این کار او کم تر خواهد شد. و به مرور با بازی، می توانید حواسش را پرت کنید و لباس تنش کنید، بدون اینکه بخواهید به او تذکر بدهید.

زهرا مهدیان