تدبر در سوره ی عصر برای دانش آموزان

مناسب برای دوره ی دوم ابتدایی و دوره ی متوسطه

خانواده بزرگ شهید چمران داستان سوره عصر برای کودکان

مقدمه

سوره ی عصر، کوتاه اما بسیار عمیق است. مفهوم اصلی آن، گذر عمر است. در خود کلمۀ عصر مفاهیم زیادی وجود دارد. در تدبر در سوره ی تین در مورد قسم صحبت کردیم. این نکته بیان شد که خداوند با قسم می خواهد به اهمیت و محکم بودن موضوع اشاره کند. خود موضوعی که به آن قسم خورده شده است نیز با مفهوم اصلی سوره ی عصر ارتباط دارد.

آیه های قران همه در عرض هم نیستند بعضی از آن ها خیلی مهم هستند و بقیه در سایه آن ها معنی می شوند. یک نوع از این آیه های مهم آیه های قسم هستند. برای ارتباط موضوع سوره ی عصر با قسم می توانیم بگوییم که عصر زمانی است که قسمت اصلی روز از دست رفته و فرصت رو به پایان است. وقتی که دوران کودکی و جوانی بگذرد، دوران گل عمر در واقع تمام شده است. فرصت کشف و تجربه و یادگیری و… تمام شده است. خسران به معنی از دست رفتن سرمایه اصلی یعنی همان دوران اصلی عمر است. برای فهم عمیق خسر ، انسانی را تصور کنید که زحمت زیادی کشیده است. اما به خاطر یک لحظه فراموشی و اشتباه همه چیز را از دست میدهد، این احساس همان احساس خسر است .

اجزای داستان سوره عصر

 برای تفکر در مورد کلمه ی عصر مدل تفکر گل نیلو فری (در تدبر در سوره ی فیل توضیح داده شد) را به کار می بریم. کلمه ی عصر را وسط قرار می دهیم و کلمات کلیدی مرتبط را در اطراف آن قرار می دهیم.

یک روز: عصر مربوط به یک روز است.(کل دنیا به اندازه یه روز)

نزدیک پایان: عصر خود پایان نیست. هنوز فرصت هست ولی دیگر پایان نزدیک است و حسرت به همراه دارد.

زمان: زمان خیلی مهم است. برای موفقیت و خود شکوفایی و.. برنامه ریزی و مدیریت زمان اهمیت زیادی دارد. محاسبه : در روبه پایان بودن، نگاه کردن به عقب ومحاسبه کردن نهفته است. در مدل تفکری نیلوفری، برگ های اطراف خود می توانند مرکز قرار بگیرند و اطرافشان برگ قرار بگیرد. محاسبه و زمان در کنارهم به اولویت ها می رسند.
روشنایی : هنوز شب نشده و هنوز فرصت هست.
تمام شدن : تاریخ انقضا داشتن و تمام شدن. 

تاکید می کنیم که در این مدل تفکر به دنبال ارائه ی تفسیر سوره نیستیم. ادعا نمی شود که لزوما منظور خداوند این موارد بوده است. بلکه به دنبال پیدا کردن دریچه هایی برای ایجاد حس و فهم عمیق سوره برای خود ما و دانش آموز هستیم.

بخوانید  هویت ملی در کودکان چگونه شکل می گیرد؟
در ادامه ی سوره بیان می شود که همه دچار خسران می شوند مگر کسانی که چهار ویژگی داشته باشند. ایمان و عمل و صالح و دو ویژگی کلیدی دیگر. ایمان و عمل صالح بنیان همه خوبی ها هستند اما ممکن است که ایمان و عمل صالح داشته باشیم ولی بازهم احساس خسران کنیم.
این دو ویژگی کلیدی چه چیزهایی هستند؟ خلقت خداوند توجه ویژه ای به اجتماعی بودن دارد. این دو ویژگی در راستای همین اهمیت اجتماعی بودن انسان هستند. تواصی به حق و به صبر . تواصی از باب تفاعل است. تفاعل بابی است که مفهوم مشارکت در آن نهفته است. به بیان دیگر هر دو طرف همدیگر را توصیه میکنند و در این توصیه هم جدیت دارند .
توصیه به حق یعنی توصیه به رفتن به راه درست و حق و توصیه به صبر یعنی توصیه به استقامت در این راه. یعنی توصیه به خوب بودن و خوب ماندن.در واقع چهار ویژگی بیان شده در سوره راز جاودانگی است. تنها کسانی که جاودانه شوند از رو به پایان بودن عمر خود حسرت نمی خورند. این سوره، ارتباط زیادی با معلمان دارد. زیرا معلمان دائما تواصی به حق و صبر میکنند. خوبی را یاد می دهند و دائما آن را مطالبه می کنند. برای همین است که معلم احساس جاودانگی می کند.

داستان سوره عصر برای کودکان

سوره عصر را می توان چند بار برای بچه ها در رده های سنی مختلف، با زوایای مختلف کار کرد. باز کردن ابعاد مختلف پیچیده به صورتی که بیان شد فقط برای دوره دوم متوسطه مناسب است. برای تدبر در سوره ی عصر برای دانش آموزان دوره دوم ابتدایی و دوره اول متوسطه می توان از این قصه ها استفاده کرد.

قصه کتاب درخت بخشنده از شل سیلورستای، برای تدبر کودکان در سوره عصر با قصه مناسب است. این کتاب ماجرای همزیستی یک بچه با یک درخت از کودکی تا پیری است. او در دوره های مختلف با توجه به ظرفیت خود از‌ درخت بهره مند می شود. مثلا در کودکی تاب بازی می کند، در بزرگ سالی خانه می سازد.

بخوانید  بازی های فکری برای چه کودکانی مناسب است؟
مفاهیم مختلفی مانند ایثار، تعامل سازنده، گذار عمر و…را می توان حین گفت و گو درباره این قصه باز کرد. درخت می تواند نماد عمر انسان باشد. کودک تا پایان باید چه استفاده هایی از درخت بکند که وقتی درخت از بین می رود، احساس زیان نکند.

کتاب مومو نوشته میشاییل انده، رمان نوجوانی است که می تواند برای تدبر نوجوانان در سوره عصر با قصه مناسب باشد. این کتاب درمورد نقد مدرنیته و جامعه ماشینی بی زمان و بدون هویت است. برای ماشین زمان های مختلف و عمر معنی ندارد.

داستان‌های دیگر سوره عصر

داستان اینگونه روایت می شود که آدم های سیاه پوش وارد سرزمینی میشوند و زمان های انسان ها را می دزدند.

ارتباط های سازنده ی مردم با هم و تواصی و کمک کردن و ایثار را مصداق تلف کردن عمر می دانند. به اسم زمان پس انداز کردن زمان انسان‌ها را به ماشین‌های بی‌زمان تبدیل میکنند. آنها فقط کار می‌‎کنند و زمان ذخیره می کنند و به یک دیگر توجهی ندارند. مومو تلاش میکند که جامعه را نجات بدهدو…

داستانی دیگر که برای تدبر دانش آموزان در سوره عصر مناسب است، داستان زمان آباد است. داستان درباره ی مردمی است که زمان را دوست دارند و زندگی آن ها نظم دارد. یک عده خورشید و همه ی ساعت ها را می دزدند و زمان را از آن ها می گیرند. اگر زمان نداشته باشیم خیلی چیزها مفهومش را از دست میدهد. تا این که یک نفر یک زمان اعتباری را خلق می کند. مردم می توانند در زندگیشان بازنگری کنند. از این داستان می توان برای بیان مفهوم ولایت فقیه برای کودکان ونوجوانان به مناسبت نیمه شعبان استفاده کرد.

خلاصه ای از مطالب ارائه شده توسط حجت الاسلام اعلایی بیان شد. در این فیلم می توانید نکات ذکر شده را با جزییات و مثال های دقیق تر برای تدبر در سوره ی عصر برای کودکان را مشاهده کنید.