متاسفانه بعضی از کودکان از خودباوری کمی برخوردار هستد. همین عامل باعث می‌شود اعتماد به نفس کمی داشته باشند. به این کودکان هر موقع مسئولیتی بدهیم، استرس و اضطراب می‌گیرند؛ چرا که خود را باور ندارند.
نویسنده: رضوان زندیه
چگونه می توانیم خودباوری در کودکانمان را تقویت کنیم؟
برای ایجاد خودباوری در کودکان اول باید آن‌ها را خوب ببینیم. بچه‌ها به دیدن شدن احتیاج دارند.
از نظر ما والدین دو دسته‌اند: یک دسته، دسته‌ای که بچه ها را اصل زندگی می‌دانند و باقی ماجراها را فرع. دستۀ دوم بچه‌ها عموماً اخلال معادلات زندگی می دانند و برنامه خراب کن! شما جزء کدام دسته از والدین هستید؟
اجازه بدهید از وصف دستۀ دوم شروع کنم: اگر بابا باشند که کلاً سر کار تشریف دارند و از صحنه غایب‌اند و اگر مامان باشند، از زمان برخاستن از رختخواب تا لحظۀ بازگشت، لیستی بلند بالا دارند از روتین‌های یومیه؛ اعم از شست و شو، رُفت و روب و پخت و پز.. این وسط بچه ها هم مرتب پارازیت می‌اندازند و زمان بندی برنامۀ مامان را مختل می‌کنند. برای این دسته از والدین، بهترین بچۀ دنیا، یک بچۀ ساکت و آرام است که کنجی داشته باشد برای بازی و نقاشی
و اما دسته ی اول: والدین این دسته طبیعتاً مدت زیادی از روز را مشغول رتق و فتق امورات خانه‌اند؛ یعنی همان شستن ها و رُفتن ها و پختن ها. با این تفاوت که حواس شان هست، همه ی این کارها برای خوب نگه داشتن حال اهل خانه است، به ویژه حال بچه ها! پس اولاً در برنامه ریزی یومیه برای بچه‌ها هم جای اختصاصی باز می کنند. ثانیاً وقتی وسط باقی کارها، بچه ای به سراغ شان آمد، برای چند لحظه کارشان را متوقف می کنند. آن طفل معصوم را درمی یابند؛ با آغوش باز، با روی گشاده و با دقت و توجه هر چه تمام‌تر.
بچه ها اگر دیده نشوند از دست می روند!
بچه ها در سنین پایین، به علت شدت ناتوانی در تامین نیازهای اولیه‌شان، به همان شدت به والدین شان وابسته‌اند. وقتی این نیازها به خوبی از سوی والدین تامین می شود، این وابستگی شکل دل بستگی، عاطفه و محبت هم به خود می گیرد. اما هر چه که بچه ها بزرگ تر می شوند و وابستگی های زیستی شان کم تر می شود. اگر این سرمایه گذاری عاطفی به موقع و به اندازه _که یعنی خیلی زیاد_ انجام نشود، رشته‌های پیوند روز به روز سست‌تر خواهد شد و با ورود بچه به اجتماع، این روابط ممکن است بالکل گسسته و جایگزین شود. در این صورت فردا روز و در هفت سال دوم که بچه باید بیش ترین همراهی و حرف شنوی را از والدینش داشته باشد، به خاطر برقرار نبودن اتصالات، کمترین تاثرپذیری را از آن ها خواهد داشت.
چرا خودباوری در کودکان مهم است؟
- انگیزه بیشتر: کودکانی که خودباور هستند، انگیزه بیشتری برای یادگیری و تلاش دارند.
- مقاومت بیشتر در برابر شکست: این نوع کودکان به شکست‌ها به عنوان فرصتی برای رشد و یادگیری نگاه می‌کنند.
- روابط اجتماعی بهتر: کسانی که خودباوری بالایی دارند، اعتماد به نفس بیشتری هم برای برقراری ارتباط با دیگران دارند.
- سلامت روان بهتر: خودباوری، هر استرس و اضطرابی را از کودکان و حتی بزرگسالان دور می‌کند.
چگونه با استفاده از توصیف میتوانیم حال بچه ها را خوب کنیم؟
شما به عنوان یک والد_مربی آگاه و ماهر که از هر فرصتی برای تقویت خودباوری در بچه ها حداکثر استفاده را می کند، می توانید به جای تک جمله‌های اغراق آمیز، از توصیف های تشریحی با ذکر جزئیات استفاده کنید. مثلاً کودک را کنار خودتان بنشانید و برای چندین ثانیه، نقاشی‌اش را با دقت تماشا کنید، بعد شروع به توصیف هنرش کنید: «چه نقاشی قشنگی کشیدی پسرم! چه درخت‌های جالب و متفاوتی کشیدی! این درخت بلند، پر از برگ‌های رنگ و وارنگه! این شاخۀ درختت که کج شده چقدر متفاوت و بامزه‌ست.»
فکر می کنید این توصیفات با فرزندتان چه خواهد کرد؟
اولاً فرزندتان وقتی می بیند که با یک نقاشی سادۀ نه چندان جذاب هم توانسته تا این حد توجه شما را جلب کند، حتماً حس خوبی پیدا خواهد کرد. به مرور زمان با این جنس توجهات شما به این جمع بندی خواهد رسید که مطلقاً و تحت هر شرایطی مورد توجه و علاقۀ شماست. نیازی نیست شاهکار هنری خلق کند. این بزرگ ترین عامل تقویت عزت نفس و خودباوری در فرزند شما خواهد بود.
از طرف دیگر این توصیف های تشریحی، مفصل و تحسین آمیز شما از جزئیات خوب در کارهایش، در طول زمان به فرزندتان خواهد آموخت که شما دقیقاً چه چیزهایی را می پسندید و نظام ارزشی شما چه مختصاتی دارد و برای تامین نظر شما و داشتن تایید و توجه تان، از چه راهی می تواند وارد شود.
چگونه خودباوری را در کودکان ایجاد کنیم؟
- تشویق و قدردانی: برای این کار باید بدانیم که تشویق‌مان در چه جهتی باشد. این موضوع را در مقالۀ تربیت با چوب یا گل، بررسی کردیم. یک روش دیگر می‌تواند این باشد که کوچکترین موفقیت‌های فرزندمان را جشن بگیریم.
- ایجاد محیطی امن و حمایتی: برای رسیدن به این هدف، باید برای فرزندانمان شنونده خوبی باشیم و نشان دهیم در هر شرایطی تحت حمایتمان است.
- تقویت استقلال: به نونهالان و کودکان مسئولیت‌هایی متناسب با سن و توانایی‌شان بدهیم.
- مقایسه نکردن: هیچ‌وقت توانایی کودکتان را با بقیه مقایسه نکنید!
- مثبت فکر کنید: مثبت فکر کردن دربارۀ خود و خانوادۀ خودمان باعث تقویت خودباوری می‌شود.
برای مطالعۀ بیشتر در این باره می‌توانید به این لینک مراجعه کنید.
کلام آخر
متاسفانه فرهنگ غالب جامعۀ ما اینطور است که می‌خواهیم مو از ماست بیرون بکشیم. عیب‌های همدیگر را لیست کنیم، گفت و گوهایمان پر می‌شود از انتقاد، سرزنش، تحقیر و تهدید،؛ عموماً هم از طرف پر زورتر ها نسبت به کم زوترها و خصوصاً از طرف اولیا نسبت به بچه ها.
برای یک تحول عظیم اجتماعی باید با خودمان عهد کنیم که این عادت مخرب را ترک کنیم. باید تلاش کنیم همیشه نیمۀ پر لیوان را ببینیم. صرفاً به دیدن هم اکتفا نکنیم و آن چه را می بینیم به زبان بیاوریم. امید می‌رود که با همین تغییر کوچک، گفت و گوهامان پر شود از تحسین، تمجید و به تبع‌اش پیچیدن عطر عشق، امید، خودباوری و نشاط در فضای جامعه؛ که بی شک حال عمومی جامعه مان را خوب خواهد کرد.
