زندگی بدون عزت نفس مثل رانندگی با دست شکسته است.
نویسنده: فاطمه حاجی بیگی
عزت نفس موتور و محرک درونی ما انسان ها برای حرکت و پیشروی به سمت اهداف و آرزوها است. این موتور نیاز به شارژ شدن دارد. با راه حل هایی ساده می شود برای تقویت عزت نفس اقدام کرد. این محرک درونی را نباید دست کم گرفت. اگر بخواهیم یک آنچه گذشت از مقاله قبلی بگوییم، این طور شروع می کنیم که معنا و مفهوم عزت نفس گفته شد. نشانه های افرادی که دچار کمبود عزت نفس هستند بیان شد. به ویژگی های فرد عزیز یا دارای عزت نفس نیز اشاره کردیم. حالا در ادامه به راهکار های تقویت عزت نفس می پردازیم، با ما همراه باشید. برای دیدن مقدمات این موضوع به مقاله کمبود عزت نفس مراجعه کنید.
در مقاله زیر به موضوعات زیر می پردازیم:
- راهکار های تقویت عزت نفس در بزرگسالان چیست؟
- چگونه بفهمیم کسی به ما حس ارزشمندی و عزت نفس می دهد ؟
- چه پیشنهاداتی برای تقویت عزت نفس دانش آموزان بالای 7 سال وجود دارد؟
- معرفی کتاب هم داریم؟
راهکار های تقویت عزت نفس در بزرگسالان چیست؟
پذیرفتن : اولین نکته در تقویت عزت نفس مفهومی است به نام پذیرفتن افراد یا اینکه دیده شدن را به کسی القاء کردن. اگر می خواهیم به فردی عزت نفس بدهیم، باید کاری کنیم که او حس کند وجود مفیدی دارد و توانایی هایش دیده می شود. اینکه از او کمک بخواهیم و به او حس بودن بدهیم. به انسان هایی که کمبود عزت نفس دارند، مسئولیت بدهیم تا استعدادهایش شکوفا شود و مثمر ثمر واقع شود. به نظراتش اهمیت داده شود تا حس ارزشمندی پیدا کند.
طرد نکردن: وقتی با فرد ی مدام بد رفتاری می شود و او جرئت نمی کند که هیچ اظهار نظری داشته باشد، او در حال طرد شدن است. او مدام برای اشتباهاتش سرزنش می شود و همین امر سبب آن است که او دیگر میلی برای جبران خطاهایش ندارد، چرا که حتی اگر کار خوبی هم انجام دهد، دیده نمی شود. اگر می خواهیم عزت نفس کسی را تقویت کنیم، نباید کاری کنیم که حس طرد شدن ازجمع خانواده، محل کار و … به او دست بدهد. باید نسبت به موفقیت ها و شکست های او واکنش نشان بدهیم. در بعضی اوقات خوشحال و در بعضی مواقع برای او نگران و دلسوز باشیم. زیادی حمایت کردن از یکی از بچه ها در خانواده و بی محلی کردن و زمان نگذاشتن برای دیگر بچه ها، یعنی آن ها را طرد کرده ایم و حس وجود داشتن را از آن ها گرفته ایم. اگر بتوانیم از الگو های طرد شدن جلوگیری کنیم، حس ارزشمندی در افراد را تقویت کرده و به عبارتی دیگر آن ها در جامعه اطراف شان پذیرفته می شوند.
حس موفقیت: راهکار پایانی تقویت عزت نفس، داشتن حس موفقیت در تک تک مراحل زندگی ما است. موفقیت حسی است که همیشه به آن نیاز داریم و میلی درونی برای تمام افراد است. برای موفق شدن در اهداف کوچک وبزرگ خود، زندگی را به گام های کوچک تبدیل کنید و قدم های کوچک ولی مستمر بردارید تا هر روز یک موفقیت کوچک داشته باشید ومطمئن باشید که به موفقیت های بزرگ تبدیل می شود. به یکباره توقع رخ دادن موفقیت های چشمگیر را نداشته باشید. کار های بزرگ را به کار های کوچک تبدیل کنید تا زودتر انجام شان بدهید.
یک تکلیف که به شما کمک می کند تا رفتار هایی را که به خودتان و دیگران آسیب زده است را ارزیابی کنید: رفتارهایی که از اطرافیان دیده اید و حس کرده اید آن ها شما را دوست ندارند بنویسید.
ان تنصرو الله ینصرکم و یثبت اقدامکم
خداوند خودش فرموده است؛
اگر یاری ام کنی، هم یاری ات می کنم، هم قدم هایت را محکم می کنم.
نتیجه بدو بدو هایِ تو در راه خدا، عزت نفس ات را هم افزایش می دهد.
چگونه بفهمیم کسی به ما حس ارزشمندی و عزت نفس می دهد؟
انسان ها نیاز دارند که دوست داشته بشوند و بفهمند برای کسی مهم هستند. دو ویژگی بارز افرادی که می توانیم بفهمیم به ما علاقه دارند و حس ارزشمندی درون ما می پرورانند به شرح زیر است:
زمان برای آموزش: معلمی که برای آموزش دانش آموزش زمان می گذارد تا جایی که موضوع را بفهمد. پدری که در برابر خطای فرزندش چشم پوشی می کند و به او کمک می کند تا تصمیمات درستی در زندگی اش بگیرد. مادری که با حوصله برای کودکش وقت می گذارد و با حوصله با او بازی می کند. این ها و مثال های بیشتر از این همگی نشان دهنده این است که آن فرد برای عزت نفس فرزند یا دانش آموزش ارزش قائل است و به او می فهماند که دوستت دارم و چه حسی زیبا تر از حس دوست داشته شدن؟
مراقبت کردن: همیشه حضور فردی در زندگی مان لازم است که در چالش ها و بحران های زندگی به او تکیه کنیم. موقع اشتباهات از او سرزنش نشویم و فقط راهنمایی مان کند. فردی که مراقبت کردن از عزت نفس مان را بلد باشد و روح بخش روز های بی روح مان شود. فردی که همه این ها را بلد است، محافظ ارزش وجودی ما است تا از سختی ها سربلند بیرون بیاییم.
چه پیشنهاداتی برای تقویت عزت نفس در دانش آموزان بالای 7 سال وجود دارد؟
مسئولیت دادن: این تصور که از دانش آموزتان بخواهید تنها مسئولیتش انجام تکالیفش باشد و درس بخواند اشتباه است. مادری تمام شرایط را مهیا می کند تا فرزندش به تحصیلش برسد ولی از خودش کمکی نخواهد لطفی در حق فرزندش نمی کند، فقط فردی بی مسئولیت را تحویل جامعه و خانواده آینده اش می دهد. برخی از مسئولیت های خانه و مدرسه را به او بسپارید هم وظیفه شناس می شود هم حس مفید بودن به او دست می دهد که اولین مولفه عزت نفس است.
برای مسئولیت دادن به نکات زیر توجه کنید:
- متناسب سن و جنسیتش باشد
- استمرار داشته باشد
- از علاقه های او شروع کنیم. اول کارهایی که دوست دارد را از او بخواهیم
- مسئولیت ها را جدی بگیریم
- روند مسئولیت پذیری باید کم کم شروع بشود نه به یکباره
توجه به تفاوت های فردی: انسان ها با ویژگی ها و توانایی های متفاوت متولد شده اند و هر کدام مسیر خاص زندگی خودشان را دارند. اینکه می خواهیم فرزندمان را به بچه های دیگر برسانیم و مدام سعی کنیم شبیه آن ها بشود، حس طرد شدگی از اینکه خودش دوست داشتنی نیست به او دست می دهد در حالی که سعی می کند آرزوهای شما را برآورده کند ولی نمی تواند. به نکات زیر توجه کنید:
- پیش فرض های مان را کنار بگذاریم
- بستر های متنوعی برای رشد او فراهم کنیم
- برای آینده بچه ها زود تصمیم نگیریم
- بچه ها را همان گونه که هستند بپذیریم
می توانید نکات تکمیلی را در بسته توسعه مهارت های فردی مشاهده کنید.
حفظ جایگاه افراد خانواده: احترام و عزت مادر و پدر جلوی بچه ها باید حفظ شود. به هیچ کدام از اعضای خانواده اهانت نشود تا فضایی امن و در آرامش برای همه اعضای خانواده ایجاد شود. هر کدام از بچه ها با پدر و مادرشان فضایی خصوصی برای در میان گذاشتن صحبت های شان داشته باشند. می دانیم که نوجوانان بسیار نیازمند تقویت عزت نفس هستند و باید کمک کنیم تا جایگاه خود را در خانواده پیدا کنند. برای ساختن رابطه موثر با نوجوان تان حتما بسته ارتباط با نوجوان را تهیه کنید.
آموزش برنامه ریزی به بچه ها: برنامه ریزی سبب آن می شود که انسان ازبلا تکلیفی در بیاید و بداند که از زندگی چه می خواهد. در برنامه ریزی به روتین های روزانه مثل نظافت، کمک به اعضای خانواده یا مدرسه و.. توجه کنید. بر سر علاقه های آن ها گفتگو کنید و اهداف بلند مدت و کوتاه مدت را به او یاد بدهید و به این ترتیب برنامه ریزی کنید. برنامه ریزی ای که صورت گرفته را به فرزندتان یاداوری کنید.
ورزش کردن: ورزش کردن نشاط آفرین است و انرژی بچه ها را تخلیه و تبدیل به شور و هیجان می کند. بهترین ورزش برای بچه ها، بازی های حرکتی است مثل: دویدن، از درخت بالا رفتن ولی ورزش های حرفه ای توصیه نمی شوند. هیجان و هیاهو بخش مهم و جدا نشدنی از ورزش بچه ها است. بچه ها حداقل 3 الی 5 روز در هفته و به مدت 20 دقیقه نیاز به زمان گذاری برای ورزش دارند.
کمک به دوست یابی: همه بچه ها توانایی پیدا کردن دوست ندارند، بنابراین باید در بعضی موارد کمک شان کنیم. این عدم توانایی در بچه هایی که خجالتی و درون گرا هستند بیشتر بروز پیدا می کند. کمک های ما می تواند در این حد باشد که بچه ای که خوش برخورد است را به خانه مان دعوت کنیم یا برای همسن وسالان فرزندمان دورهمی های هفتگی و ماهانه برگزار کنیم. از طرف دیگر بچه ها به دانش آموز خجالتی مان هدیه ای بدهیم و باب دوستی را باز کنیم.
تقویت روحیه قناعت: امام علی (ع) فرمودند: قناعت به عزت منجر می شود. متاسفانه امروزه به واسطه زندگی پیشرفته، امکانات و رفاهیات بیش از حدی که وجود دارد. وسایلی را خریداری می کنیم که شاید هیچ روزی به آن نیاز پیدا نکنیم و همین ولع ایجاد شده برای خرید همه چیز توقعی در بچه ها ایجاد می کند که همیشه همه چیز باید فراهم باشد تا کاری انجام بدهند و به موفقیتی برسند. برای مثال اگر فرزندتان اسباب بازی های زیادی دارد، بخشی از آن را کنار بگذارید و تعداد محدودی در دسترسش باشد. برای بازی و کاردستی، مواد خام مثل چسب، کاغذ، نی و… را در اختیار او بگذارید تا خلاق بشود. این اقناع برای او ایجاد شود که با همین وسایل کم هم توانمندی ساخت وسیله ای را دارد. محدودیت ها انسان های قانعی را می سازد.
هویت یابی: آخرین موردی که به تقویت عزت نفس کمک می کند و بسیار با ارزش است، این است که به دانش آموزان مان یاد بدهیم برای هویت و اصالت خودش ارزش قائل باشد و به آن افتخار کند. از اینکه مسلمان و ایرانی است غمگین نباشد و به آینده خانواده و کشورش امید داشته باشد. باور همه این ها برای فرد پوسته ای ارزشمند می سازد. برای تقویت این بخش از وجود بچه ها میتوانیم مثلا شغل های ارزشمند با قدمت مثل حلاجی، پارچه بافی نانوایی و… را به آن ها معرفی کنیم. آلبوم عکس های خانوادگی را هر چند وقت یک بار ببینیم و از خاطره های گذشته برایشان بگوییم. غذاهای سنتی ایرانی را بپزیم و در دورهمی های خانوادگی از آن لذت ببریم. صله رحم را فراموش نکرده و ارتباط با بزرگتر های فامیل را تقویت کنید.
معرفی کتاب هم داریم؟
کتاب های مفید و کاربردی برای تقویت عزت نفسی که پیشنهاد می شود:
کتاب تقریبا هر کاری از انتشارات کتاب پارک
مجموعه داستان های پانچلو ( تو بی نظیری و ای کاش بینی من هم سبز بود )
بی‌نیازی و عزّت، در وجود هیچ کس، ثابت نمی شوند
مگر اینکه به صفت توکل برخورد کنند،
و به آن گره بخورند
اگر توکل را یاد نگیرید، محاله به عزت نفس برسید
اگر این مقاله را خواندید ولی هنوز مقدمه موضوع مان را مطالعه نکردید حتما به سراغ مقاله کمبود عزت نفس بروید.
