یکی از معضلات والدین و مربی‌ها در تابستون اینه که بچه ها مدام موبایل و تبلت دستشون هست. در ادامه چندین راهکار مفید برای جداکردن بچه‌ها از گوشی، موبایل و تبلت ارائه دادیم.
نویسنده: فاطمه امیریان
مقدمه
امروزه موبایل و بازی‌های دیجیتال به یکی از محبوب‌ترین سرگرمی‌های بچه‌ها تبدیل شده‌اند؛ اما استفاده زیاد از این ابزارها می‌تواند آسیب‌های جسمی و روانی جدی برای بچه‌ها داشته باشد. خانواده‌ها و مربیان نقش مهمی در مدیریت زمان و کیفیت استفاده کودکان از موبایل دارند. در این مقاله به بررسی مهم‌ترین آسیب‌های ناشی از موبایل بازی کردن کودکان می‌پردازیم. علاوه بر آن راهکارهایی کاربردی برای کاهش وابستگی آن‌ها به موبایل ارائه می‌دهیم. هدف ما کمک به والدین و مربی‌ها است تا بتوانند با برنامه‌ریزی مناسب، رشد سالم فرزندان ایران زمین را تضمین کنند.
چرا بازی کردن با موبایل جذاب است؟
موبایل به دلیل تنوع زیاد در بازی‌ها و برنامه‌ها و سرعت و سهولت دسترسی، به سرگرمی جذاب برای بچه‌ها و بزرگ‌ها تبدیل شده است. بازی‌های موبایل با تحریک مرکز لذت مغز، احساس هیجان و رضایت فوری ایجاد می‌کنند.
همچنین، موبایل‌ها حمل آسان و دسترسی به محتوای تفریحی را فراهم می‌کنند که این ویژگی‌ها باعث می‌شود بچه‌ها به آن وابسته شوند. علاوه بر این، بازی‌های موبایل با ارائه مراحل متوالی، انگیزه ادامه بازی را در بچه‌ها افزایش می‌دهند. این کار باعث اعتیاد به موبایل می‌شود.
خطرات بازی کردن با موبایل؛ راهنمای ویژه مربی‌ها!
1. آسیب‌های جسمی
- آسیب به چشم: خیره شدن طولانی به صفحه موبایل باعث خستگی، خشکی و خارش چشم، تاری دید و حتی سردرد می‌شود. این مشکل به‌ویژه به دلیل کاهش پلک زدن و ترشح اشک هنگام تماشای صفحه نمایش رخ می‌دهد.
- اختلال در رشد فیزیکی: تماشای طولانی مدت فیلم با موبایل معمولاً با کم‌تحرکی همراه است. همچنین باعث کاهش فعالیت بدنی، افزایش احتمال چاقی و ضعف عضلات در بچه‌ها می‌شود.
- اختلالات خواب: استفاده زیاد از موبایل به‌ویژه قبل از خواب، باعث کاهش کیفیت و مدت خواب کودک می‌شود که این موضوع بر رشد ذهنی و جسمی‌اش اثر منفی دارد.
2. اختلالات روانی و ذهنی
- کاهش تمرکز و افت تحصیلی: تماشای فیلم با موبایل یک سرگرمی آسان و بدون تلاش است که باعث کاهش تمرکز کودک برای انجام تکالیف می‌شود.
- افزایش پرخاشگری و رفتارهای تهاجمی: محتوای خشن بازی‌ها و فیلم‌ها می‌تواند باعث بالا رفتن پرخاشگری در کودکان شود.
- اضطراب و افسردگی: قرار گرفتن بیش از حد در معرض صفحه نمایش می‌تواند باعث افزایش اضطراب و مشکلات خلقی در کودکان و در نتیجه درگیری و دعوا با بقیه بچه‌ها شود.
- اعتیاد به موبایل و صفحه نمایش: استفاده مداوم و بدون کنترل از موبایل می‌تواند به وابستگی و اعتیاد رفتاری منجر شود.
- کاهش مهارت‌های اجتماعی و انزوای اجتماعی: استفاده زیاد از موبایل باعث کاهش دیدن چهره به چهره، ضعف در مهارت‌های ارتباطی و در نتیجه منزوی شدن کودک می‌شود.
3. آسیب‌های اجتماعی و رفتاری
- دوری از دنیای واقعی و کاهش مهارت‌های اجتماعی: بچه‌هایی که زمان زیادی را صرف تماشای فیلم با موبایل می‌کنند، فرصت کمتری برای حرف زدن با خانواده و همسالان دارند. ممکن است دچار تنهایی، انزوا و ضعف در مهارت‌های اجتماعی شوند.
- دسترسی به محتوای نامناسب: اتصال موبایل به اینترنت، امکان دسترسی کودک به فیلم‌ها و تصاویر نامناسب، خشونت‌آمیز یا غیراخلاقی را فراهم می‌کند که می‌تواند بر رفتار و نحوۀ تفکر بچه ها اثر منفی بگذارد.
- آزار و اذیت سایبری: کودکان در فضای آنلاین در معرض خطراتی مانند قلدری اینترنتی، آزار سایبری و ارتباط با افراد ناشناس قرار دارند که ممکن است آسیب‌های جدی روانی و امنیتی برای آن‌ها ایجاد کند.
نقش مربیان و والدین در کاهش بازی کردن با موبایل
- محدود کردن استفاده موبایل برای کودکان زیر ۲ سال: کودکان زیر ۲ سال نباید در معرض موبایل و بازی‌های آن قرار گیرند؛ چون باعث وابستگی زودهنگام و کاهش تمایل به فعالیت‌های فیزیکی و یادگیری طبیعی می‌شود.
- ایجاد قوانین مشخص و روشن درباره زمان استفاده: با فرزندتان از اول درباره قوانین استفاده از موبایل صحبت کنید. مثلاً اگر قانون زمان استفاده را رعایت نکند، بخشی از زمان بازی موبایلی را از دست می‌دهد.
- جایگزین کردن موبایل با فعالیت‌های جذاب و متنوع: بازی‌های هیجانی و فکری، نقاشی، کاردستی، ورزش، مطالعه، طبیعت‌گردی را جایگزین موبایل کنید.
- عدم استفاده از موبایل به عنوان وسیله آرام‌کردن کودک: بازی موبایلی نباید تنها راه آرام‌کردن کودک در مواقع ناراحتی یا بی‌حوصلگی باشد. بهتر است مهارت‌های مدیریت احساسات و خودآرام‌سازی را به کودک آموزش دهید تا وابستگی عاطفی به موبایل ایجاد نشود.
- مشارکت دادن کودک در تعیین قوانین: با کودک درباره زمان و نوع استفاده از موبایل گفتگو کنید. فرزندتان را در تعیین قوانین مشارکت دهید تا حس مسئولیت‌پذیری و همکاری در او تقویت شود.
- تنظیم محدودیت‌های زمانی و استفاده هوشمندانه: زمان مشخص و محدودی برای استفاده موبایل تعیین کنید و به صورت منظم رعایت آن را پیگیری کنید.
- الگو بودن والدین و مربیان: والدین و مربیان باید خودشان استفاده از موبایل را کنترل کنند و در جمع خانواده موبایل را محدود کنند.
- استفاده از برنامه‌های کنترل والدین: برای کنترل محتوای موبایل و زمان استفاده، از نرم‌افزارهای کنترل والدین بهره ببرید تا مطمئن شوید کودک به محتوای مناسب دسترسی دارد و زمان استفاده‌اش مدیریت می‌شود.
- تشویق به تعاملات اجتماعی واقعی: فرصت‌های بازی و تعامل با همسالان را فراهم کنید تا کمتر به دنیای مجازی وابسته شود.
جمع‌بندی
موبایل به دلیل دسترسی آسان، تنوع بالای بازی‌ها و محتوای جذاب، به یکی از محبوب‌ترین سرگرمی‌های کودکان تبدیل شده است؛ اما استفاده بیش از حد از موبایل می‌تواند آسیب‌های جسمی مانند خستگی چشم و کم‌تحرکی و آسیب‌های روانی مانند کاهش تمرکز، اضطراب و وابستگی را به دنبال داشته باشد. والدین و مربیان با آگاهی از این خطرات و به‌کارگیری راهکارهای عملی مانند تعیین قوانین مشخص، جایگزینی فعالیت‌های متنوع و کنترل زمان استفاده، می‌توانند به کودکان کمک کنند تا از موبایل به صورت سالم و متعادل بهره‌مند شوند. در نهایت، ایجاد تعادل بین دنیای دیجیتال و واقعی، کلید حفظ سلامت جسمی و روانی کودکان و رشد متعادل آن‌هاست.
