با نزدیک شدن ماه محرم، دل‌های کوچک هم آماده شنیدن داستان فداکاری امام حسین می‌شوند.
این فرصت طلایی، نیاز به مربیان آگاهی داره تا هیئت کودک را به میدان واقعی تربیت دینی تبدیل کنند.
هیئت کودک چیست؟
امروزه به شدت فضای مجازی بر مدرسه و ارزش‌های ما حاکم شده است. در واقع بچه‌ها در فضاهایی که کنترل کمتری داریم، تربیت می‌شوند. یکی از مدل‌های رقیب که می‌تواند به این مسئله نفوذ کند، هیئت کودک است. در این هیئت به جای سخنرانی‌های طولانی و رسمی بزرگسالان، از بازی، نقاشی، سرود، نمایش و آیین‌های سوگواری کودکانه استفاده می‌شود تا کودکان با حس خوب و خاطرات شیرین با دین و اهل‌بیت آشنا شوند. هدف اصلی هیئت کودک، تربیت دینی و ایجاد علاقه‌مندی به فرهنگ مذهبی در کودکان است به گونه‌ای که این مفاهیم در ضمیر ناخودآگاه آن‌ها ثبت شود.
ویژگی‌های یک هیئت خوب برای کودک
هیئت کودک خوب ویژگی‌های مهمی دارد که باعث می‌شود کودکان با علاقه و آرامش در آن حضور داشته باشند. اول اینکه فضای هیئت باید متناسب با سن و نیازهای کودکان باشد و فعالیت‌ها بر اساس رده‌بندی سنی طراحی شود. دوم، مربیان باید با اخلاق خوش، صبور و با روی گشاده، فضای مثبت و خاطره‌انگیزی برای کودکان بسازند. سوم، زمان هیئت نباید خیلی طولانی باشد و برنامه‌ها باید متنوع و جذاب باشند تا حوصله کودکان سر نرود. چهارم، محیط هیئت باید آرام و با امکان بازی و تحرک برای کودکان باشد و سرویس بهداشتی مناسب داشته باشد. پنجم، هیئت باید پذیرای کودکان و والدین باشد و کمترین تذکر و فشار را به آن‌ها وارد کند تا همه احساس راحتی کنند.
دلایل اهمیت هیئت کودک برای والدین و مربیان
- تربیت دینی از سنین پایین: کودکان بیشترین تأثیر را از محیط اطراف و رفتار والدین و مربیان می‌گیرند. حضور در هیئت کودک باعث می‌شود مفاهیم دینی به صورت ساده و قابل فهم در ذهن آن‌ها نقش ببندد و زمینه علاقه‌مندی به دین و اهل‌بیت در آینده ایجاد شود.
- ایجاد خاطره و حس خوب نسبت به دین: کودکان با بازی، کاردستی و فعالیت‌های شاد در هیئت، خاطرات خوبی از این فضا پیدا می‌کنند. این خاطرات مثبت، باعث می‌شود در بزرگسالی نیز نگاه خوبی به دین و مراسم مذهبی داشته باشند.
- تقویت مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی: هیئت کودک فرصتی است برای آشنایی با دوستان جدید، یادگیری و تعامل با دیگران و تقویت مهارت‌های ارتباطی خارج از محیط خانواده.
- آشنایی با مفاهیم مهم زندگی: در مراسم مذهبی، کودکان با مفاهیمی مثل صبر، گذشت، همدلی و تحمل سختی‌ها آشنا می‌شوند و درک می‌کنند که زندگی همیشه مطابق میلشان پیش نمی‌رود.
- ایجاد ارتباط معنوی با اهل‌بیت: هرچه کودک از سن پایین‌تر با امام حسین (ع) و اهل‌بیت آشنا شود، انس و علاقه‌اش عمیق‌تر خواهد شد و این ارتباط معنوی در زندگی آینده‌اش تأثیرگذار است.
- پاسخ به نیازهای حرکتی و هیجانی کودک: در هیئت کودک، با برنامه‌ریزی مناسب، امکان بازی و تخلیه هیجان برای بچه‌ها فراهم است تا هم از مراسم بهره ببرند و هم خسته و دلزده نشوند.
چه فعالیت‌هایی در هیئت کودک باعث سرگرمی و یادگیری می‌شود؟
در هیئت کودک، فعالیت‌هایی طراحی می‌شود که هم باعث سرگرمی کودکان شود و هم به یادگیری آن‌ها کمک کند. این فعالیت‌ها باید متناسب با سن، روحیه و نیاز کودکان باشد تا محیطی شاد و آموزنده فراهم شود.
فعالیت‌های پیشنهادی
- نقاشی و رنگ‌آمیزی: استفاده از کاغذهای بزرگ، مداد رنگی و مداد شمعی برای کشیدن نقاشی با موضوعات مذهبی، محرم و عاشورا، هم سرگرم‌کننده است و هم به یادگیری مفاهیم کمک میکند.
- کاردستی: ساخت پرچم، جاشمعی، عروسک، حسینیه کوچک، یا وسایل مرتبط با مراسم عزاداری با ابزار ساده مثل کاغذ، مقوا، خمیر بازی و پارچه، خلاقیت کودکان را تقویت میکند.
- قصه‌گویی و نمایش: تعریف قصه‌هایی از زندگی امام حسین (ع)، حضرت عباس (ع) و دیگر قهرمانان کربلا به زبان کودکانه، یا اجرای نمایش و تعزیه ساده با مشارکت خود بچه‌ها، باعث درک بهتر و عمیق‌تر مفاهیم می‌شود.
- بازی‌های گروهی و هیجانی: انجام بازی‌های حرکتی به تخلیه انرژی کودکان کمک میکند و فضای هیئت را برای آن‌ها جذاب‌تر می‌سازد.
- پذیرایی کودکانه: پخش خوراکی‌های مورد علاقه کودکان مانند میوه، بیسکوییت، پاستیل و شربت، حس تعلق و شادی را در آن‌ها تقویت میکند.
- مسئولیت دادن به کودکان: واگذاری مسئولیت‌های کوچک مثل چیدن فضا، پذیرایی یا کمک در آماده‌سازی نذری، به کودکان حس اعتماد به نفس و تعلق می‌دهد.
- نماز جماعت و آشنایی با آداب: برگزاری نماز جماعت ویژه کودکان، آموزش وضو و آداب حضور در مراسم مذهبی به زبان ساده، از دیگر فعالیت‌های مفید است.
- نمایشگاه آثار کودکان: اختصاص فضایی برای نمایش نقاشی‌ها و کاردستی‌های بچه‌ها، باعث افزایش انگیزه و اعتماد به نفس آن‌ها می‌شود.
ملاحظات هیئت کودک چه مواردی است؟
- سروصدا: نباید اجازه دهیم سر و صدای هیئت کودک بیش از حد بالا برود. همچنین صدای هیئت هم نباید مانع صدای مربی شود.
- نورپردازی: بهتر است هیئت کودک، از نور کافی برخوردار باشد.
- تهویه مناسب: هوای تازه باعث می‌شود خلق و خوی بچه ها بهم نریزد.
- امنیت: هیئت کودک را از بخاری، پنکه، میز و صندلی‌های تیز خالی کنید.
- ظرفیت زمانی: تجربه ثابت کرده است که بهتر است هیئت کودک، کوتاه‌تر از هیئت بزرگسالان باشد.
- فضای باز هیئت کودک: داشتن فضای باز به تخلیه انرژی کودکان کمک میکند.
- سرویس بهداشتی: نزدیک بودن سرویس بهداشتی، بخشی از چالش‌ها را کم میکند.
- تغذیه: برای شب‌های هیئت کودک، تغذیه کوچکی در دسترس باشد تا اگر نیاز شد، بین بچه‌ها توزیع کنید.
- انتظامات ویژه: برای آسانی ورود و خروج و… نیازمند انتظامات هستید.
هیئت کودک چه روش‌هایی برای آموزش مفاهیم دینی به کودکان ارائه می‌دهد؟
هیئت کودک برای آموزش مفاهیم دینی به کودکان از روش‌های متنوع و جذابی استفاده میکند که با زبان ساده و متناسب با سن آن‌ها باشد. این روش‌ها شامل قصه‌گویی و داستان‌سرایی درباره زندگی ائمه و پیامبران است که باعث درک بهتر و جذاب‌تر شدن مفاهیم می‌شود. همچنین بازی‌های داستانی و نقش‌آفرینی، مانند بازآفرینی ماجراهای دینی، به کودکان کمک میکند تا مفاهیم را به صورت عملی تجربه کنند.
فعالیت‌های خلاقانه مثل نقاشی، رنگ‌آمیزی و ساخت کاردستی مرتبط با موضوعات مذهبی، یادگیری را برای کودکان ملموس و لذت‌بخش میکند. استفاده از موسیقی و سرودهای کودکانه با مضامین دینی نیز به تثبیت مفاهیم در ذهن کودک کمک میکند. در نهایت، پاسخ به پرسش‌های کودکان با زبان کودکانه و تدریجی بیان کردن اصول دین، باعث افزایش فهم و علاقه‌مندی آن‌ها می‌شود. این روش‌ها هیئت کودک را به محیطی شاد و آموزنده تبدیل می‌کنند که کودکان با حس خوب و خاطرات مثبت با دین آشنا شوند.
جمع‌بندی
هیئت کودک با استفاده از روش‌های متنوعی مثل قصه‌گویی، بازی کردن، نقاشی و سرود، مفاهیم دینی را به زبان ساده و جذاب به کودکان آموزش می‌دهد. این فضا باعث ایجاد خاطرات خوش و علاقه‌مندی کودکان به دین و اهل بیت می‌شود. هیئت کودک محیطی امن و شاد است که مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی کودکان را تقویت میکند. در نهایت، این روش‌ها به تربیت نسلی دین‌دار، فعال و باانگیزه کمک می‌کنند.
