تدریس ریاضی همیشه یکی از دغدغه‌های معلم‌ها بوده. همۀ شما عزیزان به دنبال راهکارهایی برای شیرین‌تر کردن این درس هستید. با ما همراه باشید.
نویسنده: مطهره یعقوبی
مقدمه
هیچ‌گاه شب‌های امتحان ریاضی را فراموش نمی‌کنم. شب‌هایی که برای برخی، زمان کشف و شهود بود و برای برخی بی‌خیالی و خونسردی، همراه با زمزمه این نجوا: من که استعدادش را ندارم!
دانش‌آموزان به کلاس ریاضی دو نگاه دارند:
_ عاشق ریاضی هستم.
_ استعداد ریاضی ندارم.
حالا چطور می‌شود این خاطره را در نسل امروز، شیرین‌تر کنیم؟ می‌شود ریاضی را طوری تدریس کرد که همه باعلاقه آن را بخوانند؟ می‌شود استرس ریاضی را از زندگی دانش‌آموز حذف کنیم؟
چند راهکار برای تدریس ریاضی با طعم هلو:
- آشنایی با سبک‌های مختلف یادگیری
- طرح درس نویسی خلاقانه
- استفاده از روش‌های ارزشیابی‌های متنوع
1. توجه به سبک‌های یادگیری
انسان از طریق یادگیری، رشد فکری می‌کند. از طرفی خود آن هم از رشد فکری تأثیر می‌پذیرد. بسیاری از محققان معتقدند که سبک‌های آموزش متفاوتی در افراد وجود دارد. به عبارت ساده‌تر، همه با یک سبک یاد نمی‌گیرند!
این سبک‌ها شامل: باورها، اعتقادات و رفتارهایی هست که افراد به کار می‌برند تا در یک موقعیت معینی به یادگیری خود کمک کنند (شوئل به نقل از نوروزی، 1382). این روش‌ها به اینکه یادگیرنده چگونه یاد می‌گیرد اشاره می‌کند.
خداوند در قرآن کریم، سوره روم، آیه 22 می‌فرمایند:
«وَ مِنْ آیاتِ خَلْقُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافُ أَلْسِنَتِكُمْ وَ أَلْوانِكُمْ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِلْعالِمِينَ»
بیان تفاوت ظاهری و درونی انسان‌ها بارها در قرآن کریم بیان شده است. البته وجود این اختلاف‌ها نشان از برتری کسی بر کس دیگری نیست، بلکه یک نشانه و یک حجت هست.
تفاوت فردی، چه در ظاهر افراد و چه در خلقیات و روحیات افراد، ما را ملزم می‌کند که برای بیان یک مطلب از روش‌های گوناگون استفاده کنیم؛ چون مخاطب‌های گوناگونی داریم.
نتیجه می‌گیریم که برای روش تدریس هم یک روش پاسخ نمی‌دهد. حالا اصلاً این روش‌های یادگیری چه هستند؟
سبک‌های یادگیری:
هر فردی برای یادگرفتن از سبکی خاص یا تلفیقی از چند سبک استفاده می‌کند:
1- دیداری:
- با مشاهده و ترکیب تصاویر با اطلاعات، اطلاعات را به خاطر می‌سپارند و در تجسم اشیاء، طرح‌ها و نتایج در ذهن خود توانا می‌باشند.
- برای برقراری ارتباط با دیگران و سازمان‌دهی اطلاعات از تصاویر، نقشه‌ها و نمودارها استفاده می‌کنند و برای این کار از مایژیک‌های رنگ روشن استفاده می‌کنند.
- افرادی مرتب و منظمی هستند و کلاس درس نیمکت‌های ردیف جلو را اشغال می‌کنند.
- تمایل به برداشتن یادداشت‌های مفصل و با جزئیات فراوان دارند.
- در به خاطر آوردن لطیفه‌ها مشکل‌دارند.
فوت‌وفن‌های یادگیری برای دانش‌آموزان با سبک دیداری:
- در روند آموزش از رنگ‌ها، تصاویر، اشکال، نمادها، اسلایدها و جداول استفاده کنید.
- دانش آموز را تشویق کنید تا به حرکات و چهره شما نگاه کند.
- یک محیط آرام و بدون سروصدا را برای مطالعه در نظر بگیرید.
۲- شنیداری:
۳ درصد جمعیت را شامل می‌گردد. خصوصیات این دسته از این قرار است:
- تمایل دارند بیشتر با اصوات و موسیقی سروکار داشته باشند و قادرند ریتم و تن صدا را تشخیص دهند.
- با گوش دادن یاد می‌گیرند و دوست دارند مطالب را با صدای بلند بخوانند.
- برای به خاطر سپردن اطلاعات آن‌ها را با یک‌صدای خاص ترکیب می‌کنند.
- در محیط‌های شلوغ و پرسروصدا تمرکز خود را از دست می‌دهند.
- به یادداشت برداشتن تمایلی ندارند.
تکنیک‌های یادگیری برای دانش‌آموزان با سبک شنیداری:
- مباحث گروهی در کلاس تشکیل دهید و دانش آموز را تشویق کنید تا مشارکت کند.
- به کمک اصوات و موسیقی یادگیری دانش آموز را افزایش دهید.
- از دانش آموز بخواهید به جای نت‌برداری از ضبط‌صوت برای ثبت مطالب کمک بگیرد.
۳- جنبشی-هیجانی (دست ورز):
- به‌جهت آموزش و به خاطر سپردن اطلاعات از جسم و حس لامسه خود بهره می‌گیرند.
- علاقمند به فعالیت‌های ورزشی هستند و برای آموزش و به خاطر سپردن اطلاعات به تحرک و تمرینات عملی نیازمندند.
- در هـنگام برقراری ارتباط و گفتگو مکرراً دسته‌ای خود را تکان داده و از ژست‌های جسمانی استفاده می‌کنند.
- از آنکه در کلاس درس بی‌حرکت بنشینند و به درس گوش دهند بیزارند.
- زمان مرور مطالب درسی خود مرتباً راه می‌روند و نکات کلیدی را با صدای بلند تکرار می‌کنند.
4_ خواندن-نوشتن:
- در بین سایر دانش‌آموزان/ دانشجویان به خر خون معروف‌اند.
- این دسته از افراد معمولاً مطالب را به کمک خواندن و نوشتن یاد می‌گیرند و بیشتر وقت خود را صرف مطالعه کتاب‌های درسی و یادداشت‌برداری از آن‌ها می‌کنند.
تکنیک‌های یادگیری برای دانش‌آموزان با سبک خواندن_ نوشتن:
- از آنجایی‌که خلاصه‌نویسی در این سبک بسیار مهم است، بهتر است به‌خوبی با روش‌های خلاصه‌نویسی آشنا باشید. مطالب را برای دانش آموز خلاصه کنید یا از خودش بخواهید این کار را انجام دهد.
- سعی کنید حتماً مطالب را برای دانش آموز دسته‌بندی کنید.
2. طرح‌های درس نویسی خلاقانه در تدریس ریاضی
حالا با توجه به شناخت سبک‌های مختلف یادگیری، شما می‌توانید در کلاس خود ابزار و روش‌های گوناگون تدریس ریاضی را در نظر داشته باشید.
یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار در فرآیند یاددهی-آموزش روش تدریس معلم است. معلم با استفاده از عمل تدریس به اهداف آموزشی پیش‌بینی‌شده می‌رسد.
برای نوشتن طرح درس ریاضی، اول کتاب را با دقت مطالعه کنید و سرفصل‌های آن را یادداشت کنید و حالا متناسب با سرفصل‌ها، ایده‌های خود را یادداشت کنید. این نکته را به یاد داشته باشید که هر مبحث را به شکل‌های متنوع و با ابزار متنوع به دانش‌آموزان ارائه دهید.
شما می‌توانید با مشاهده کارگاه ریاضی چهارم دبستان، انواع روش‌های سمعی، بصری و لمسی در آموزش ریاضی را یاد بگیرید و آن را بکار ببرید. در این کارگاه‌ها تمام فصول ریاضی با انواع روش‌های جذاب و خلاق آموزش داده می‌شود.
3. استفاده از روش‌های ارزشیابی‌های متنوع
یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار در تدریس ریاضی، ارزشیابی است. هرچه فرآیندهای ارزشیابی با هم مرتبط‌تر باشد، یادگیری بهتر می‌شود. در شرایط موجود که آموزش اکثراً به‌صورت مجازی صورت می‌گیرد، بهترین راهکار جهت بررسی فهم دانش‌آموزان استفاده از روش‌های ارزشیابی است.
اگر معلم در کلاس درس از توانایی دانش‌آموزان در به کار بستن آموخته‌هایشان در موقعیتی جدید و کسب مهارت پرورش تفکر انتقادی سخن بگوید؛ اما در عمل سؤال‌های امتحانی‌اش بر محفوظات طوطی‌وار باشد، مطمئناً با شکست مواجه می‌شود و اهداف آموزشی‌اش تحقق نمی‌یابد.
پس برای یک تدریس ریاضی جذاب، همراه با آموزش بهتر:
• رؤیاها و آرزوهای خود را جدی بگیرید و به آن‌ها فکر کنید.
• خلاقانه با مسائل مواجه شوید.
• شناخت روش‌های آموزش و یادگیری مهم است.
• انسان‌ها متنوع و گوناگون خلق‌شده‌اند. این تنوع خود نشانه‌ای است. رفتار ما هم باید متنوع و متناسب با مخاطبمان باشد.
به کدام پایه ریاضی تدریس می‌کنید؟ توصیه می‌کنم به این لینک مراجعه کنید تا با تکینک‌های نوین‌تری بیشتری آشنا شوید.
