پرخاشگری کودکان مسئلۀ مهمی است که تقریباً همۀ والدین و مربیها با آن مواجه هستند. راهکارهای زیادی برای این مسئله گفته شده که در این مقاله به آنها مفصل اشاره میکنیم.
نویسنده: فاطمه امیریان
پرخاشگری یعنی چه؟
پرخاشگری در کودکان، رفتاری است که بسیاری از والدین با آن مواجه میشوند. این رفتار میتواند دلایل مختلفی داشته باشد و در شدت و شکل آن نیز تفاوتهایی هست. درک ریشههای پرخاشگری و پیداکردن راهکارهای مناسب برای مدیریت آن، میتواند به تقویت روابط خانوادگی و رشد سالم کودک کمک کند.
انواع پرخاشگری در کودکان
- فیزیکی: مانند زدن، لگدزدن، پرتکردن یا گاز گرفتن.
- کلامی: شامل فحاشی یا تهدید.
- رابطهای: مثل طردکردن و پسزدن
تفاوت پرخاشگری و عصبانیت
خشم یک احساس درونی است که معمولاً در پاسخ به یک محرک خارجی ایجاد میشود؛ اما پرخاشگری رفتار بیرونی است که میتواند نتیجه احساس خشم باشد. این رفتار معمولاً با هدف آسیب رساندن به فرد یا چیزی دیگر انجام میشود و میتواند فیزیکی، کلامی یا روانی باشد. به عبارت سادهتر، خشم یک احساس است و پرخاشگری یک عمل است. برای مثال وقتی کسی به شما بیاحترامی میکند، ممکن است عصبانی شوید؛ اما این بدان معنا نیست که باید به او توهین کنید یا به او ضربه بزنید.
ریشههای پرخاشگری در کودکان چیست؟
زیستی
- ژنتیک: برخی کودکان به دلیل وراثت ممکن است بیشتر از بقیه پرخاشگری کنند.
- تغییرات هورمونی: نوسانات هورمونی میتوانند به افزایش عصبانیت و پرخاشگری منجر شوند.
- مشکلات مغزی: اختلالاتی مانند ADHD (اختلال نقص توجه و بیشفعالی) جزو تشدیدکنندههای پرخاشگریاند.
محیطی
- خانواده: روابط ناسازگار در خانواده، فشارهای روانی و وجود خشونت میتواند به پرخاشگری کمک کند.
- محیط مدرسه: مشکلات اجتماعی با همکلاسیها یا معلمان نیز میتواند منجر به بروز رفتارهای پرخاشگرانه شود.
- تجربه خشونت: اگر شما سر کودک خود داد بکشید، او هم از شما این کار را تقلید میکند.
روانی
- عدم توانایی در مدیریت هیجانها: بچههایی که نمیتوانند احساسات خود را به درستی بیان کنند، ممکن است به پرخاشگری متوسل شوند.
- ضعف در مهارتهای اجتماعی: ناتوانی در برقراری ارتباط مؤثر با دیگران میتواند به ناامیدی و پرخاشگری منجر شود.
درمان پرخاشگری در کودکان
- ایجاد محیطی آرام و امن: فراهم کردن محیطی آرام و عاری از تنش، به کودک کمک میکند تا احساس امنیت کند و کمتر به پرخاشگری روی آورد.
- ارتباط مؤثر با کودک: به حرفهای کودک گوش دهید، احساسات او را درک کنید و به نشان دهید که به او اهمیت میدهید.
- آموزش مهارتهای اجتماعی: به کودک کمک کنید تا مهارتهای ارتباطی موثر، حل مسئله و کنترل خشم را بیاموزد.
- تقویت رفتارهای مثبت: به جای تمرکز بر رفتارهای منفی، رفتارهای مثبت کودک را تشویق و تقویت کنید.
- تنبیههای سازنده: در صورت لزوم، از تنبیههای سازنده مانند محرومیت از امتیازات یا زمان اوقات فراغت استفاده کنید.
- مشاوره: در راهچه میتوانید با مشاوران زبدۀ ما مشورت کنید.
- بیتوجهی به پرخاشگریها: بعضی از کودکان ممکن است پس از بیتوجهی شما عکس العملهای شدیدتری بروز بدهند؛ مانند آسیب رساندن به خود. در این صورت از روشهای دیگری استفاده کنید.
در حقیقت اصلیترین راه درمان پرخاشگری، تعامل با کودک است. باید سوتفاهمهای تربیتی را در اصول تربیتی خود رفع کنید. تلاش کردهایم در 14 ساعت نکات و تکنیکها را با زبانی ساده بیان کنیم. این بسته را همین حالا میتوانید از کاچی (کارگاههای چمرانی) تهیه کنید.
ویتامینهای موثر در درمان پرخاشگری!
کمبود برخی ویتامینها میتواند به پرخاشگری در کودکان منجر شود. یکی از مهمترین این ویتامینها ویتامین D است. نبود ویتامین D باعث کاهش سطح سروتونین، دوپامین و نوراپینفرین در مغز میشود که این مواد شیمیایی نقش مهمی در تنظیم خلقوخو و رفتار دارند. ویتامین B12 هم در تولید سروتونین و عملکرد سیستم عصبی نقش کلیدی دارد و کمبود آن میتواند باعث اختلال در تنظیم خلقوخو شود.
بنابراین، تغذیه مناسب و تأمین این ویتامینها از طریق رژیم غذایی یا مکملها میتواند به کاهش رفتارهای پرخاشگرانه در کودکان کمک کند.
نکات مهم برای والدین
- صبر و حوصله داشته باشید: اصلاح رفتارهای پرخاشگرانه کودک زمانبر است و نیاز به صبر و حوصله دارد.
- با کودک خود همدلی کنید: سعی کنید خودتان را جای کودک بگذارید و احساسات او را درک کنید.
- از تنبیه بدنی خودداری کنید: تنبیه بدنی نه تنها مشکل را حل نمیکند، بلکه ممکن است باعث افزایش پرخاشگری کودک شود.
- با سایر والدین و متخصصان مشورت کنید: از تجربیات سایر والدین و نظرات متخصصان استفاده کنید.
جمعبندی
در نهایت، مهم است به یاد داشته باشیم که پرخاشگری در کودکان یک مشکل پیچیده است و برای مقابله با آن نیاز به رویکرد هدفمندی داریم. با همکاری والدین، معلمان و متخصصان میتوان به کودکان کمک کنیم تا مهارتهای لازم برای کنترل خشم و برقراری روابط سالم را یاد بگیرند.