وسواس
نام مشاور : سرکار خانم زهرا شاه حسینی
پرسش
پسر من الان دوسال و دو ماهشه. کارهایی انجام میده که احساس میکنم شبیه بیماری وسواس هست. تقریبا یک سالش بود که اگه یه ذره پاچه شلوارش میرفت بالا اشاره میگرد بیاریمش پایین. حتی به آستین لباس بقیه هم گیر میداد که بیار پایین. الان دیگه این مورد از سرش افتاده ولی کارهای دیگه میکنه.
کارتهای بازیش را که رو زمین میچینم و ازش میپرسم، از ترس اینکه موقع برداشتن یکم کج نشه میگه تو بردار.
الان چند ماهه عادت کرده اشیاء یک شکل را جمع میکنه و با خودش همه جا میبره. مثلا همه مسواک های خونه را میبره.
همه چیز را اصرار داره که دربش باز بشه حتی چیزهایی که باز نمیشه. درب تمام شیشه عطرها، خودکارها و… همیشه باید باز باشه. چراغ‌های خونه را گاهی گیر میده که چرا روشن کردیم یا چرا خاموش کردیم.
کتاب قصه که میخوام براش بخونم میگه از صفحه اولش (نام کتاب و اطلاعات) بخون.
لطفا راهنمایی بفرمایید اینها علائم وسواس هست یا نه؟
با توجه به اینکه داییش هم وسواس داره.
توصیف مسئله
پسر دو سال و دو ماهه شما، علاقه زیادی به ایجاد نظم و ترتیب در همه امور دارد و در زمینه های مختلف آن را نشان می‌دهد.
ریشۀ وسواس نظم
- در مورد بچه ها نمی‌توانیم اصطلاح های بزرگترها را به معنی حالت های آن رده سنی در نظر بگیریم. وسواس به معنی بزرگسال؛ که در این رده سنی وجود ندارد ولی رفتارهای پسرتان برای این رده سنی زود و گستردگی‌اش زیاد است.
- یکی از ریشه های این رفتار، وسواس والدین نسبت به کثیفی و تمیزی؛ نجس پاکی؛ نظم وسایل خانه به معنی اینکه اگر جای چیزی عوض بشود ناراحت بشوند و …
- حساسیت به آداب دانی و نظم زیاد و نامتناسب برای این رده سنی و تاکید والدین روی آن. مثلا آن طور غذا خوردن؛ لباس پوشیدن؛ جای وسایل اتاق بچه را مرتب و منظم قراردادن.
- بازی های فکری زیاد در اختیار کودک قراردادن مثل لگو؛ بازی های فکری و …باعث تمرکز زیاد و جزئی نگر شدن بچه می‌شود.
- بازی‌های هیجانی کمتر انجام دادن. یعنی بچه کمتر درگیر فعالیت های آزادانه است. بازی‌های هیجانی انرژی‌های نهفته کودک را تخلیه می‌کند و باعث آرامش روان او می‌شود.
- سرو کار داشتن زیاد با تلویزیون و رسانه؛ به خصوص زیر سه سال.
- یکی دیگر از ریشه های این گونه رفتارها عدم انعطاف‌پذیری خود والدین است. اگر ما بزرگترها در زندگی، نرم و منعطف و اهل تغییر باشیم بچه ها هم این طور خواهند شد.
- وجود عامل اضطراب هم میتواند منجر به واکنش های این‌چنینی شود. کودک برای رهایی از فشار و استرس، ناخودآگاه دست به چنین رفتارهایی می‌زند.
- حساس کردن کودک و مقابله مستقیم با او باعث بدتر شدن اوضاع می‌شود. مثلا: «چرا اینکارا رو میکنی؟، اینقدر اذیت نکن، لازم نکرده همه درا رو جمع کنی، و…»
راهکارهای مقابله با وسواس نظم
- لطفا اگر حتی کوچکترین حساسیتی به تمیزی و کثیفی، نجس و پاکی، منظم و مرتب بودن همه وسایل خانه، تناسب رنگ لباس ها و … دارید کنار گذاشته. اجازه دهید فرزندتان آزادانه و بدون هر گونه دغدغه‌ای بازی کند؛ مگر در مواردی که خطر جانی برای خود یا اطرافیان به وجود بیاید.
- با اینکه شرایط گاهی خیلی سخت می‌شود اما از الان به بعد هیچ گونه حساسیتی را نه در چهره و نه در کلامتان به فرزندتان منتقل نکنید. خود را به تغافل بزنید. حساس نکردن کودک بخش اعظم راه‌حل است.
- لطفا امر و نهی و بکن و نکن را در همه زمینه ها کنار بگذارید. تعامل بدون امرونهی را یاد بگیرید.
- سعی کنید با فرزندتان بازی‌های هیجانی و بدون قاعده و قانون انجام دهید.
لطفا بازی های فکری را تا مدتی در دسترس نگذارید اما اگر دید و طلب کرد مانع او نشوید. - میزان استفاده از تلویزیون و موبایل و … را در منزل کاهش دهید. خود شما هم سعی کنید جلوی بچه از اینها استفاده نکنید. البته به جای حذف مستقیم از تربیت رسانه‌ای کمک بگیرید.
- طبیعت‌گردی کنید. اگر شرایطی مهیا بشود که با همراهی یکی یا دو همسال باشد خیلی بهتر است.
- خود شما و همسرتان، قالب‌های ذهنی را بشکانید تا کودکتان هم این کار را بکند.
- بیشتر از همیشه به فرزندتان محبت کنید و ببوسید و او را در آغوش بگیرید. بیان احساسات و محبت درمان بسیاری از اختلالات رفتاری است.
- برای بررسی طبع و مزاج فرزندتان حتما به یک متخصص طب سنتی و اسلامی مراجعه کنید.
- بهتر است رفت و آمد با برادرتان و سایر الگوها در این زمینه را محدودتر کنید.
