مدیریت کلاس یکی از چالش‌های معلم‌ها و مربی‌هاست. با باز شدن مهدِ کودک‌ها و مدارس، معلم‌ها به این فکر میرن که چطور کلاس رو بدون داد و هوار، مدیریت کنند.
چطور کلاس رو از همون روز اول درست مدیریت کنیم؟
از همان روز اول، پایه‌های مدیریت کلاس شکل می‌گیرد. اگر معلم یا مربی بتواند در روز اول مرزها، قوانین و فضای ارتباطی را به‌درستی مشخص کند، مسیر آموزش در ادامه خیلی آسان‌تر می‌شود. اول کار نباید فقط به معرفی درس‌ها و برنامه‌ها محدود شود. باید دربارۀ قوانین هم صحبت شود؛ قوانینی که همه دانش‌آموزان آن را بفهمند و قبول کنند. مثلاً می‌توانیم از بچه‌ها بخواهیم که برای صحبت حتماً اول دستشان را بالا بگیرند. یا اینکه اگر معلم دارد حرف می‌زند، کسی بدون اجازه شروع به صحبت نکند و بدون اجازه از کلاس خارج نشوند.
ایجاد صمیمیت و در عین حال جدیت، یکی از کلیدهای اصلی مدیریت کلاس در شروع سال تحصیلی است. اولین رفتار معلم، میزان قاطعیت و نوع برخوردش با مسائل، پیام روشنی به دانش‌آموزان می‌دهد که آیا کلاسش محیطی منظم و قابل پیش‌بینی است یا نه.
علاوه بر اینها، استفاده از فعالیت‌های جمعی کوتاه در روز اول می‌تواند حس تعلق ایجاد کند و بچه‌ها را با فضای یادگیری همراه کند. پس، اولین روز کلاس تنها یک شروع ساده نیست؛ بلکه سرمایه‌گذاری مهمی برای نظم و رابطه‌ای تعاملی در طول سال است.
مدیریت کلاس هوشمندانه؛ نظم بدون اجبار و خشونت
یکی از دغدغه‌های همیشگی معلمان، ایجاد نظم در کلاس است. خیلی‌ها تصور می‌کنند برای برقراری نظم باید از داد و فریاد یا تنبیه استفاده کرد، در حالی که تجربه نشان داده روش‌های مثبت نتیجه‌ی ماندگارتری دارند. در مدیریت کلاس، مهم‌ترین اصل این است که دانش‌آموزان قوانین و انتظارات را از اول بدانند.
وقتی قوانین مشخص باشد و به‌طور عادلانه اجرا شود، نیاز به اجبار و خشونت نیست. استفاده از تشویق ساده و به‌موقع، توجه به رفتارهای مثبت و نادیده گرفتن خطاهای کوچک، می‌تواند نظم را به‌طور طبیعی در کلاس تقویت کند. همچنین، ایجاد رابطه‌ای صمیمانه و محترمانه با بچه‌ها، باعث می‌شود بچه‌ها احساس امنیت و تعلق کنند و خودشان به رعایت قوانین علاقه‌مند شوند. در نهایت، نظم پایدار نتیجۀ تعامل، احترام متقابل و مدیریت هوشمندانه است؛ نه نتیجه‌ی فریاد یا تنبیه. این نگاه، کلاس را به محیطی آرام و یادگیرنده تبدیل می‌کند.
جادوی توجه: ۵ راه ساده برای درگیر کردن بچه‌ها در کلاس
-
شروع متفاوت هر جلسه
با یک سؤال جذاب، داستان کوتاه یا فعالیت حرکتی ساده، ذهن بچه‌ها را در همان دقیقه‌های اول درگیر کنید. شروع خلاقانه باعث می‌شود توجه بچه‌ها به سرعت به سمت کلاس جلب شود. -
استفاده از اسم دانش‌آموزان
وقتی در بحث‌ها اسم بچه‌ها را به کار می‌برید، احساس دیده‌شدن و ارزشمندی در آنها ایجاد می‌شود و میل بیشتری برای مشارکت خواهند داشت. -
فعالیت‌های گروهی کوتاه
تقسیم دانش‌آموزان به گروه‌های کوچک و دادن وظیفه مشخص، هم هیجان ایجاد می‌کند و هم مشارکت را بیشتر می‌کند. -
تنوع در روش تدریس
تغییر بین توضیح شفاهی، تصویر، پرسش و بازی‌های آموزشی باعث می‌شود حواس دانش‌آموزان جمع بماند و کلاس کسل‌کننده نشود. -
تشویق مشارکت فعال
تحسین کلامی برای پاسخ‌گویی، انگیزه بچه‌ها را بالا می‌برد و آنها را به حضور فعال در کلاس علاقه‌مند می‌کند.
چگونه با شاگرد پرانرژی یا کم‌تمرکز کنار بیاییم؟
بچه‌های پرانرژی یا کم‌تمرکز بخشی طبیعی از هر کلاس هستند و چالش اصلی معلم در مدیریت کلاس، هدایت درست انرژی آن‌هاست. در برخورد با شاگردان پرانرژی، اولین نکته این است که انرژی‌شان را دشمن نظم ندانیم؛ بلکه فرصت یادگیری فعال ببینیم. دادن مسئولیت کوچک مثل تقسیم برگه‌ها یا کمک در فعالیت‌های کلاسی می‌تواند به تخلیه انرژی مثبت آنها کمک کند. از سمت دیگر، شاگردان کم‌تمرکز نیازمند تنوع در روش تدریس هستند. استفاده از تصاویر، حرکات کوتاه، بازی‌های آموزشی یا تقسیم تکالیف بزرگ به بخش‌های کوچک، تمرکز آنها را تقویت می‌کند. مهم است که معلم با صبر و آرامش برخورد کند و از مقایسه مستقیم بین شاگردان بپرهیزد؛ چون این کار تنها اضطراب و بی‌انگیزگی را بیشتر می‌کند. وقتی معلم بتواند به تفاوت‌های فردی احترام بگذارد و شیوه‌های مختلفی برای آموزش به کار گیرد، کلاس به محیطی پویا و سازنده تبدیل می‌شود.
چطور با احترام کلاس را مدیریت کنیم؟ تکنیک‌هایی برای تعامل سازنده
- قوانین مشخص
از همان اول قوانین کلاس را با مشارکت دانش‌آموزان مشخص کنید. وقتی بچه‌ها در شکل‌گیری قوانین نقش داشته باشند، احترام بیشتری برای آن قائل می‌شوند. - الگو بودن معلم
رفتار محترمانه معلم، بهترین آموزش غیرمستقیم است. اگر شما با آرامش و ادب حرف بزنید، دانش‌آموزان هم همان الگو را دنبال می‌کنند. - گوش‌دادن فعال
به حرف‌های بچه‌ها واقعاً گوش کنید و واکنش نشان دهید. این کار به آنان نشان می‌دهد نظرشان برای شما ارزش دارد. - تشویق رفتار محترمانه
هرگاه دانش‌آموزی در گفتار یا رفتار احترام نشان داد، آن را تحسین کنید تا دیگران هم الگوبرداری کنند. - عدالت در برخورد
رفتار یکسان با همۀ بچه‌ها، حس اعتماد و احترام متقابل را تقویت می‌کند. - فعالیت‌های گروهی منصفانه
کارهای گروهی که بر پایه همکاری و رعایت نوبت طراحی می‌شوند، احترام متقابل را در عمل تمرین می‌دهند. - زبان مثبت و سازنده
به جای تذکرهای منفی مکرر، از جملات مثبت و راهکارمحور استفاده کنید. این روش، فضای کلاس را آرام و محترمانه نگه می‌دارد.
مدیریت کلاس در موقعیت‌های سخت؛ وقتی همه‌چیز از کنترل خارج میشه
جمع بندی
مدیریت کلاس هنری است که بیشتر از انتقال دانش عمل می‌کند و به ایجاد فضایی آرام، منظم و یادگیرنده ختم می‌شود. معلم یا مربی موفق، کسی است که از روز اول چارچوب و قوانین را برای بچه‌ها مشخص کند. و در ادامه بدون فریاد و تنبیه، نظم را پیش ببرد و با روش‌های مختلف توجه و مشارکت دانش‌آموزان را جلب کند. احترام متقابل، صمیمیت همراه با قاطعیت، و توانایی مدیریت موقعیت‌های دشوار، پایه‌های اصلی یک کلاس موفق هستند. اگر معلم با صبر، خلاقیت و عدالت رفتار کند، کلاس به محیطی پویا و انگیزه‌بخش تبدیل می‌شود؛ جایی که یادگیری، همراهی و رشد هم‌زمان جریان دارد.
