با کدوم فعالیتها در هیئت کودک می‌تونیم مفاهیم و آموزه‌های دینی رو به بهترین صورت، به بچه‌ها منتقل کنیم؟
نویسنده: فاطمه امیریان
مقدمه
در مقاله هیئت کودک به این اشاره کردیم که هیئت کودک یک فضای مذهبی و تربیتی ویژه است. این مکان با هدف انتقال مفاهیم دینی، ایجاد انس با اهل‌بیت(ع) و تقویت هویت دینی و ملی کودکان طراحی می‌شود. این هیئت‌ها با توجه به ویژگی‌های سنی و روانی، برنامه‌هایی متفاوت از هیئت‌های بزرگسالان دارند و تلاش می‌کنند محیطی شاد، پویا و متناسب با دنیای کودکانه فراهم کنند. در ادامه فعالیت هیئت کودک را بررسی می‌کنیم.
اهداف هیئت کودک
- انتقال مفاهیم دینی و آشنایی با اهل‌بیت(ع) با زبان و روش قابل فهم برای کودکان
- الگوسازی و ارائه برنامه‌های منسجم و هماهنگ برای تربیت دینی
- ایجاد احساس ارزشمندی و رشد حس مسئولیت‌پذیری در کودکان
- فراهم آوردن زمینه حضور کودکان و مادران در فضای معنوی هیئت
- به وجود آوردن پایگاهی برای تفریح سالم و رشد معنوی کودکان
انواع فعالیتها در هیئت کودک
- بازی‌های هیجانی: اگر در هیئت کودک، فضای باز دارید، حتماً از این فضا برای بازی‌های هیجانی استفاده کنید. چرا که این نوع بازی‌ها برای تخلیه هیجان موثر است.
- بازی فکری: گاهی اوقات فضا برای بازی فکری فراهم است. مربی می‌تواند بازی‌های فکری مثل پازل، چیستان و… را با بچه‌ها انجام دهد.
- نقاشی: تجربه ثابت کرده است که دختربچه‌ها بیشتر با نقاشی کردن انس می‌گیرند. مواردی بوده که کودک تا ساعت‌ها درگیر نقاشی بوده است. می‌توانید برای هیجانی‌تر کردن کار، بین بچه‌ها مسابقه نقاشی بگذارید.
- کاردستی: ساختن کاردستی با موضوعات مذهبی یا آزاد، که به کودکان کمک می‌کند احساساتشان را بیان کنند.
- سرود و شعرخوانی: آموزش و اجرای سرودها با مضامین مذهبی و ملی.
- نمایش و تعزیه کودکانه: اجرای نمایش‌های ساده و تعزیه با مشارکت خود کودکان، برای بیان روضه و وقایع مذهبی به زبان قابل فهم.
- حلقه‌های گفتگو و پرسش و پاسخ: ایجاد حلقه‌های کوچک برای صحبت، پرسش و پاسخ، و گفتگو درباره موضوعات مذهبی یا اخلاقی متناسب با سن کودکان.
- قصه‌گویی: روایت قصه‌ها و داستان‌های دینی و اخلاقی با زبان کودکانه، که هم آموزنده است و هم تخیل و توجه کودکان را تقویت می‌کند. در دلِ کتاب قصه‌های هیئت، ده‌ها قصه با ادبیات کودکانه وجود دارد.
- آیین‌های سوگواری: برگزاری مراسم عزاداری و سوگواری متناسب با سن کودکان و نظیر سینه‌زنی سبک کودکانه.
- فضاسازی و تزئین محیط: مشارکت کودکان در تزئین فضای هیئت با پارچه، پرچم، نقاشی و آثار هنری خودشان.
- نماز جماعت: آموزش و برگزاری نماز جماعت ویژه کودکان، با حضور مربیان و گاهی شخصیت‌های محبوب مذهبی. این کار بهتر است بدون اجبار انجام شود.
- مسئولیت‌پذیری و مشارکت: مانند کمک در پذیرایی یا نظم‌دهی.
فعالیت‌هایی که نباید در هیئت کودک انجام دهیم؟
بر اساس نکات مطرح شده در منابع مختلف، برخی فعالیتها در هیئت کودک مناسب نیستند و باید از آن‌ها پرهیز کرد تا فضای معنوی و تربیتی هیئت حفظ شود و کودکان نیز آسیب نبینند:
- استفاده از موبایل و تبلت به عنوان سرگرمی اصلی: استفاده طولانی مدت کودکان از موبایل یا تبلت در هیئت باعث آسیب‌های روانی، اختلال در تمرکز، مشکلات بینایی به‌ویژه در تاریکی، اختلال خواب، کاهش مهارت‌های اجتماعی و سبک زندگی کم‌تحرک می‌شود.
- همراه داشتن اسباب‌بازی‌های پر سر و صدا یا مزاحم: اسباب‌بازی‌هایی که ایجاد صدا می‌کنند یا برای دیگر عزاداران مزاحمت ایجاد می‌کنند، مناسب هیئت نیستند.
- توقع نشستن طولانی و بی‌حرکت بودن: کودک ذاتاً نیاز به حرکت و بازی دارد؛ انتظار این که کودک ساعت‌ها بی‌حرکت بنشیند و به روضه یا سخنرانی گوش دهد، غیرمنطقی است.
- آوردن اسباب‌بازی‌هایی که حس مالکیت و تعامل را خدشه‌دار می‌کنند: وسایلی که ممکن است موجب حسرت یا دعوا بین کودکان شود، نباید به هیئت آورده شود.
- انتخاب هیئتی با شرایط نامناسب برای کودکان: هیئتی که دارای مقتل‌خوانی‌های طولانی، روضه‌های باز، فضای تاریک، صدای بلند و شلوغی بیش از حد باشد، برای کودکان مناسب نیست.
- عدم توجه به نیازهای جسمی کودک: کودک نباید گرسنه، تشنه یا خسته وارد هیئت شود. رعایت نظم خواب، تغذیه و دستشویی رفتن پیش از حضور در هیئت برای حفظ آرامش و تمرکز کودک ضروری است.
- سپردن کامل کودک به مهد هیئت بدون مشارکت والدین: با وجود اینکه مهد هیئت می‌تواند مفید باشد، اما نباید بهانه‌ای برای جدا شدن کامل کودک از فضای هیئت و والدین شود.
جمع‌بندی
هیئت کودک با فضاسازی شاد، برنامه‌های متنوع و محتوای متناسب با دنیای کودکان، بستری مناسب برای رشد معنوی، اجتماعی و تربیتی آنان فراهم می‌کند. فعالیتها و ایده‌های هیئت کودک هم باید طوری باشد که کودکان علاوه بر اینکه سرگرم می‌شوند، ناخودآگاه با مفاهیم دینی و اخلاقی هم آشنا شوند. ایده‌ها و فعالیت‌های متنوعی در این مقاله بررسی شد که باتوجه به سن کودکان و مکان هیئت کودک می‌توان انجام داد. علاوه بر آن می‌توانید از ویدئوی حجت‌الاسلام احمدرضا اعلایی، زیر جهت بررسی فعالیت هیئت کودک استفاده کنید.
