ان العزه لله جمیعا، عزت فقط در دست خداست!
نویسنده: فاطمه حاجی بیگی
یکی از ویژگی های مثبت شخصیتی که باعث می شود خیلی از چالش ها و مسائل مان را حل کنیم، عزت نفس و مقابل آن کبود عزت نفس است. حداقل یک بار این تجربه را داشته اید که در دعوایی حق با شما بوده ولی از حق خودتان دفاع نکردید یا در صورتی که اشتباه نکردید عذرخواهی کردید. این تجربه های تلخ و غم انگیز، حاصل کمبود عزت نفس است که گاه تا سالیان سال بر لوح خاطرات مان باقی می ماند. ولی نگران نباشید ما اینجا هستیم تا دیگر خاطرات کودکی تان تکرار نشود.
حتی شما معلمان عزیز برای اینکه بتوانید دانش آموزان با عزت نفسی تربیت کنید، باید نشانه های آن را بشناسید، خود را اصلاح کنید تا روی آن ها هم اثر بگذارید، پس این با ما همراه باشید.
در این مقاله به موضوعات زیر می پردازیم:
+ عزت نفس چیست؟
+ عزت نفس با غرور تفاوت دارد؟
+ فرد با عزت نفس چه ویژگی هایی دارد؟
+ چه طور افرادی را که عزت نفس پایینی دارند شناسایی کنیم؟
+ کمبود عزت نفس چگونه در ارتباطات مان تاثیر می گذارد؟
عزت نفس چیست؟
ما انسان ها همگی درون خودمان نسبت به خودمان، توانایی ها و ارتباطات مان یک حسی داریم که اگر آن مطلوب و سالم باشد به آن حس، عزت نفس می گوییم. عزت نفس یعنی اینکه احساس ارزشمندی در خود داشته باشیم و در انجام کارها و مواجه شدن با دایره ارتباطی مان رفتاری را نشان بدهیم که در آینده از آن رضایت داشته باشیم. اگر بگوییم عزت نفس داروی معجزه آور رفع همه مشکلات است، اغراق نکردیم. به عبارتی دیگر عزت نفس با میزان آگاهی و درکی که فرد از ارزشمندی خود نسبت به تمام جنبه های وجودی اش دارد، تعریف می شود.
عزت نفس با غرور تفاوت دارد؟
فردی که مغرور است فقط نقاط قوت خود را می بیند و توجهی به نقاط ضعف خودش ندارد و حتی تلاشی هم برایش نمی کند. او انتقاد پذیر نیست و از توانمندی هایش به دیگران سودی نمی رساند. ولی فردی که عزت نفس دارد هم نقاط قوت خودش را می بیند هم به نقاط ضعفش توجه دارد. وی به نقاط قوتش می بالد و حتی از آن برای کمک به دیگری استفاده می کند، نقاط ضعفش را شناسایی کرده و برای رفع آن پشتکار خرج می کند، در واقع نقص هایش او را از چرخه مفید زندگی باز نمی دارد.
فرد با عزت نفس چه ویژگی هایی دارد؟
هرآنکه مستقیماً از خدا، عـزت دریافت میکند؛ شخصیتی محکم و نفوذناپذیر خواهد داشت! آنقدر که احساس حقارت و شکست، هرگز در او راه پیدا نمی کند.
1_ کرامت نفس: یعنی نفس اون فرد آن قدر بزرگوار است که آلوده به گناه و زشتی نمی شود و اهل طاعت هستند. اطاعت از فرمان الهی نشانه عزت نفس است.
2_ تواضع: این آدم ها متواضع هستند، غرور و تکبر در شخصیت شان راهی ندارد و خاکی و خودمانی هستند.
3_ حق پذیری: این افراد انعطاف پذیری بالایی دارند و اگر مرتکب اشتباهی بشوند قبول کرده و عذرخواهی می کنند و در رشد پیشرفت به روی آنان باز است
4_ آزار نرساندن به مردم: کسی که آزارش به کسی نرسد آدم عزیزی است، دیگران از او در امان هستند و با رضایت و خوشحالی در کنار او لحظات را سپری می کنند.
5_ بردباری: افرادی که عجول نیستند هم خودشان و هم دیگران را از دردسر دور می کنند و همیشه به بهترین نتایج می رسند.
6_ عدم توجه به حرف مردم: کسی که برای کوچک ترین مسائل زندگی اش مثل سبک زندگی، پوشاک، ازدواج و.. درگیر حرف مردم نیست و بر اساس عقاید مردم زندگی نمی کند، نظام ارزشی مستقلی برای خود دارد و همین امر باعث افزایش عزت نفس او می شود.
7_ مال دوست و دنیا پرست نیستند: حرص و آز وطمع باعث می شود که انسان کوچک و ضعیف شود و هیچگاه این حرص تمامی ندارد. افراد عزتمند به دنبال این مرداب خانمان سوز نمی روند.
اگر مطالب را تا اینجا با رضایت دنبال کردید، پیشنهاد ما به شما تهیه بسته توسعه مهارت های فردی می باشد.
چه طور افرادی را که عزت نفس پایینی دارند شناسایی کنیم؟
1_ خود مقصر پنداری و احساس گناه و خجالت: هر اتفاقی که می افتد، فرد خودش را باعث و بانی تمام مشکلات می داند و همیشه سر منشا اتفاقات ناگوار را اشتباهات خودش تلقی می کند. برای مثال زنی که شوهرش به او خیانت کرده خود را مقصر می داند یا کودکی که والدینش با یکدیگر دعوا می کنند خودش را علت جر و بحث آنان می داند.
2_ نیاز به تایید دیگران و ضعف در تصمیم گیری: بعید است افرادی که این ویژگی را دارند طعم استقلال را چشیده باشند. آن ها دائما نیازمند این هستند که دیگران تاییدشان کنند و حتی به تنهایی قادر به تصمیم گیری های کوچک نیستند. چه برسد به تصمیم گیری های بزرگ و حیاتی زندگی شان. این افراد عموما در کودکی والدین کنترل گری داشته اند که اجازه تجربه کردن را به آنها نداده اند.
3_ عدم توجه به سهم هر کسی در مسئولیت: کسانی که کمبود عزت نفس دارند، خود را موظف می دانند که وظایف و مسئولیت های دیگران را انجام بدهند. همه از او طلبکار و متوقع هستند. در دعواها و حق خواهی ها از حق خودشان کوتاه می آیند. زمان به خصوصی را بری خودشان و علایقشان نمی گذارند و به اصطلاح در اطرافیان شان ذوب هستند. نتیجه ی این به دوش کشیدن بار مسئولیت دیگران و اعتراض نکردن چه می شود؟ این فرد به یک باره کم می آورد و از درون منفجر می شود. ارتباط گرفتن برایش سخت شده و جسمش هم دچار فرسودگی می شود.
این ها به این دلیل است که آن خود ارزشمند در لایه درونی او پنهان شده است. تا به حال از انرژی های ذخیره شده اش استفاده می کرده و حالا دیگر چیزی برای از دست دادن ندارد. در این قسمت، مطلب آخر این است که اگر حس می کنیم زیاد از حد خودمان را خرج دیگران می کنیم و رشدی برای مان حاصل نمی شود، به خاطر این است که در پرورش احساس کرامت و ارزشمندی وجودی مان ضعف داریم. اولین اقدام برای رهایی از این حس های بد، رها کردن کارهایی است که در حیطه مسئولیت مان نیست و از ما سوء استفاده می شود.
4_ تفسیر منفی و بدبینی: از اتفاقاتی که خیلی ساده هستند بدترین برداشت ها را دارند و همیشه نیمه خالی لیوان را می بینند. معمولا افرادی که حس نا امیدی و ضعف دارند، یا خودشان یا فرد نزدیک به آن ها منفی نگر است و مدام نکات منفی را به او گوشزد می کند. این افراد اصلا نقاط ثبت را نمی بینند و همیشه به هر شرایطی نقد دارند.
5_ قضاوت افراطی: خیلی سریع راجع به آدم ها قضاوت می کنند و بعد از اولین بار صحبت کردن با یک فردی، ویژگی های بد را به او نسبت می دهند و پشت سرش حرف می زنند. فوری در مورد قطع ارتباط با او تصمیم گرفته و همین امر باعث می شود که دایره ارتباطی اش به مرور زمان کاهش پیدا کند. اطرافیان او از اینکه با وی صحبت کنند واهمه دارند چرا که از قضاوت های او خسته شده اند. همه از او پنهان کاری می کنند. در نهایت این رفتار او سبب آن می شود که کسی حرف دلش را به نزند و ارتباط های صمیمی خود را از دست می دهد. با این ویژگی زندگی کردن ما را تنها می کند.
سعی کنیم نگاه مثبت نگر را در خودمان تقویت کنیم، به موضوعات و اتفاقات زندگی مان به دید صلاح و خیر نگاه کنیم. در ارتباطات مان سریع ارزش گذاری نکنیم و به افراد برچسب نزنیم. با رفع این مشکلات و علائم دنیای تیره مان را به دنیای سفید و پر از امید تبدیل کنیم.
معرفی کتاب: برای دیدن کتاب هایی که به افزایش اعتماد به نفس بچه ها کمک می کند، به این سایت مراجعه کنید.
یک تمرین برای این که بفهمیم عزت نفس داریم یا خیر: 5 نقطه قوت و 5 نقطه ضعف خودتان را بنویسید.
اگر نقاط قوت تان بیشتر بود و موقع نوشتن حس خوبی داشتید، به شما تبریک می گویم که فردی با عزت نفس هستید. اگر نقاط ضعف بیشتری دارید و موقع نوشتن آن ها ناراحت می شوید شما دچار کمبود عزت نفس هستید. ولی هرگز ناامید نشوید گه جلوی ضرر را از هر کجا که بگیرید منفعت است.
کمبود عزت نفس چه طور در ارتباطات مان تاثیر می گذارد؟
گاهی اوقات پیش می آید که احساسی که درون خود نسبت به خودمان داریم خوشایند است، ولی در روابط مان مشکل داریم. دوستی های پایدار و سالمی را تجربه نمی کنیم، ارتباط گرفتن برای مان سخت است و همواره این تصور را داریم که درمحیط کار، خانواده و دوستان همه می خواهند در مورد زندگی ما سرک بکشند. آن ها را از خود دور می کنیم یا بالعکس بیش از حد وابسته می شویم و قدرت کنترل احساسات خود را نداریم.
تاثیرات مهمی که کمبود عزت نفس در ارتباطات افراد مشهود است به شرح زیر می باشد:
1_ همیشه طلبکار بودن: این افراد همیشه در ذهن شان از دیگران توقعاتی دارند که اگر برآورده نشود بسیار ناراحت می شوند و حس خشم را تجربه می کنند. وقتی که انتظارات شان از جانب افراد محیط پیرامون شان مثل همسر، دوستان، همکاران و … انجام نمی شود، به صورت فعالانه یا منفعلانه برخورد می کنند. رفتار فعالانه در اینجا یعنی از موضع بالا و قدرت، اقدام به پرخاشگری، فحاشی و غیره می کنند. در رفتار منفعلانه واکنش های آنان از موضع پایین با قهر، ناراحتی، ترک مکان، قطع ارتباط و… همراه است.
2_ عدم تحمل رشد دیگران: افرادی که تحمل رشد دیگران را ندارند و مدام در حال مقایسه ی زندگی خود با زندگی دیگران هستند. موفقیت های خود را نادیده می گیرند و فقط موفقیت های دیگران مورد توجه شان قرار می گیرد. در موضوع تربیت کودکان این مقایسه شدن فرزندمان با بچه های دیگر حکم سم مهلک را دارد. کودکانی که مقایسه می شوند همیشه در موضع ضعف قرار می گیرند. هر چه قدر هم که برای بهتر شدن تلاش بکنند، بالاخره کسی هست که از آن ها در موقعیت تحصیلی یا اخلاقی بالاتری باشد. در بزرگسالی هم همینطور همیشه کسانی هستند که وضعیت مالی بهتری از ما داشته باشند.
به افرادی که تحمل رشد و موفقیت دیگران را ندارند، توصیه می کنیم در بستر شبکه های اجتماعی فعالیت زیادی نکنند، چرا که حال خوبی از دین خوشی های دیگران نصیب شان نمی شود. چون دوست دارند زندگی خودشان را شبیه آن ها بسازند و اگر هم نتوانند حسرت می خورند و ناامیدی وجود شان را فرا می گیرد.
3_ افراط و تفریط در استفاده از قدرت: کسی که عزت نفس ندارد برای استفاده از قدرت دچار معضل می شود. در موقعیت هایی که در موضع قدرت قرار دارد، تحقیر می کند و فحاشی و خودنمایی با ابزار های مختلف نیز از رفتار های او به شمار می رود. وی علاقه دارد که همیشه مرکز توجه باشد و اطرافیانش به طور اغراقی به او توجه کنند. در مواقعی هم که در موضع ضعف قرار دارند، توانایی رویارویی با ظلم را ندارند و مورد ظلم قرار می گیرند. مسخره می شوند، کتک می خورند و از حق خود دفاع نمی کنند.
برای کامل شدن اطلاعات تان در این زمینه به بسته توسعه مهارت های فردی مراجعه کنید.
حرف آخر:
بیا یه قدم برداریم. یه لیست
از تواناییها و ویژگیهای خوبت
بنویس،هر چی به ذهنت میرسه.
بعد با خودت فکر کن که چطور
میتونی از این تواناییها برای کمک
به دیگران و حتی در راه امام زمانت
استفاده کنی.
با این تمرین، عزت نفس و باور به
خودت رو تقویت میکنی و کمکم
میبینی که چقدر میتونی موثر باشی.
می خواهید بدانید ک عزت نفس یک ویژگی شخصیتی است یا راهبرد تربیتی؟
پس یه این مقاله مراجعه کنید.