دروغ گفتن کودکان برای بعضی از مربی‌ها و والدین یه دردسر بزرگ شده. بعضی از وقت‌ها اصلاً بچه‌ها نمی‌دونن دروغ چیه! اما ما سریع سرزنش و دعواشون می‌کنیم. با ما همراه باشید تا یاد بگیریم چطور از دروغ گفتن بچه‌هامون جلوگیری کنیم.
نویسنده: فاطمه امیریان
تعریف و اهمیت شناخت دروغ گفتن کودکان
دروغگویی در کودکان به معنای گفتن سخن نادرست یا عوض کردن واقعیت است که معمولاً به هدف پنهان کردن حقیقت یا فرار از پیامدهای منفی‌اش انجام می‌شود. این رفتار از حدود سن ۲ تا ۳ سالگی شروع می‌شود. در سنین پایین‌تر، خیلی از گفته‌های کودک ممکن هست که از تخیل قوی و عدم درک دقیق بین واقعیت و خیال باشد.
چرا کودکان دروغ می‌گویند؟
علت‌های دروغگویی کودکان زیاد است. شناخت این علت‌ها به والدین و مربیان کمک می‌کند تا واکنش‌های مناسب نشان دهند.
- ترس از تنبیه و مجازات: رایج‌ترین دلیل دروغگویی کودکان، ترس از پیامدهای منفی مثل تنبیه است. کودکان برای جلوگیری از تنبیه، حقیقت را پنهان یا تحریف می‌کنند.
- جلب توجه و محبت: برخی کودکان برای جلب توجه و محبت والدین، دروغ می‌گویند. مثلاً ممکن است به دروغ بگویند دل‌درد دارند تا توجه والدین را جلب کنند.
- تاثیر از محیط اطراف: تاثیر از محیط اطراف شامل والدین و گروه همسالان و دوستان است.
- عزت نفس پایین: بچه‌های بالای 7 سال، به علت نارضایتی از خود و توانمندی‌هایشان به دروغ روی می‌آروند. کمبود عزت نفس را جدی بگیرید.
نکاتی در مورد دروغ گفتن!
1. آموزش تفاوت دروغ و حقیقت به زبان ساده
کودکان تا حدود ۴ سالگی تفاوت دقیق بین دروغ و حقیقت را نمی‌دانند و تا سن ۷-۸ سالگی مرز اینها برایشان مبهم است. بنابراین لازم است کمی با این مسئله کنار بیایید تا بچه‌ها به درک مناسبی برسند.
2. ایجاد محیط امن و بدون ترس برای بیان حقیقت
کودک باید احساس کند که می‌تواند بدون ترس از تنبیه، حقیقت را بیان کند. به جای تنبیه، با همدلی و آرامش به اشتباهاتش واکنش نشان دهید. همچنین می‌توانید برای راستگویی تشویق و پاداش کوچک در نظر بگیرید تا انگیزه‌اش بیشتر شود.
3. الگو بودن والدین و مربیان
بچه‌ها رفتارهای والدین و مربیان را تقلید می‌کنند. اگر بزرگ‌ترها دروغ بگویند یا رفتار صادقانه نداشته باشند، بچه‌ها نیز این رفتار را یاد می‌گیرد. این تمرین به کودکان می‌آموزد که صداقت در روابط و داستان‌ها اهمیت دارد.
4. سرزنش ممنوع
از سرزنش کردن کودکان دوری کنید. برچسب‌های «بچۀ دروغگو»، «ترسو» و… روی کودکان نزنید.
راهکارهای جلوگیری از دروغ گفتن کودکان بالای هفت سال:
گفتگو: با کودکتان دربارۀ موضوع به صورت روشن و صریح صحبت کنید. اگر مشکل از رفتار شما بوده، رفتارتان را تغییر دهید. گاهی اوقات خیلی زود می‌تواند ریشۀ دروغ را پیدا و رفع کنید
ریشه یابی: یکی از بهترین روش‌ها این است که ریشۀ و علت دروغ را پیدا کنید. در رفتارهای روزمره کودکتان دقیق شوید.
راهکارهای جلوگیری از دروغ گفتن کودکان زیر هفت سال:
گفت‌وگو درباره احساسات: با کودک درباره احساسات و عواطفش صحبت کنید و به او فرصت دهید دلایل کارش را توضیح دهد.
استفاده از داستان و نقش‌آفرینی: با داستان‌‌هایی مثل «چوپان دروغگو» یا بازی نقش‌آفرینی، اهمیت صداقت را به کودک آموزش دهید.
تشویق صداقت: وقتی کودک حقیقت را می‌گوید، تحسینش کنید و نشان دهید که صداقت ارزشمند است.
الگو بودن والدین: خودتان راستگو باشید و در صورت اشتباه، به آن اعتراف کنید. کودکان از رفتار والدین تقلید می‌کنند.
جلوگیری از مچ‌گرفتن کودکان: کودک را در شرایطی قرار ندهید که مجبور به دروغ گفتن شود؛ مثلا نگویید «تو این کار را کردی؟».
نتیجه گیری
صداقت یکی از ارزش‌های بنیادین در تربیت کودکان است که نقش مهمی در شکل‌گیری شخصیت سالم، اعتماد به نفس و روابط اجتماعی مثبت دارد. دروغ گفتن در کودکان، هرچند رفتاری طبیعی و بخشی از روند رشد شناختی است، اما اگر به درستی مدیریت نشود، می‌تواند پیامدهای منفی در آینده داشته باشد.
والدین و مربیان با شناخت علت‌های دروغگویی و به‌کارگیری روش‌های مناسبی که بالاتر به آن اشاره کردیم، می‌توانند به کودکان کمک کنند تا دروغگویی را کنار بگذارند. این مسیر نیازمند صبر، همراهی و محبت است تا بچه‌ها خودشان به این درک برسند.
